ديابت علت اصلي کوري افراد ۷۴-۲۰ ساله و نيز شايع ترين علت قطع اندام تحتاني (غير از آسيبهاي فيزيکي) و نارسايي مزمن کليه است. خوشبختانه نتايج تحقيقات نشان مي دهد که پيدايش عوارض عروقي و عصبي ديابت را مي توان با کنترل دراز مدت قند خون به تأخير انداخت يا سير آن را کند نمود.

● ديابت چيست؟
ديابت يک اختلال متابوليکي است. بدين صورت که سرعت و توانايي بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل قندها کاهش مي يابد و قند خون افزايش مي يابد.

● انواع ديابت:
بطور کلي ديابت به دو دسته ديابت نوع ۱ و نوع ۲ تقسيم مي شود.
نوع ۱ (IDDM): با ناتواني ترشح انسولين توسط سلولهاي (بتا) لوزالمعده مشخص مي شود و عموماً در بيماران جوانتر بروز مي کند که اغلب لاغرند. در اين بيماران اگر انسولين قطع شود، دچار اختلال متابوليک شديد مي شوند. چون در بدن آنان هيچ انسوليني ترشح نمي شود و وابسته به انسولين هستند، به همين خاطر IDDM نيز مي گويند.
نوع ۲ (NIDDM): ديابتي هاي نوع ۲ اغلب مسن تر هستند (سن بالاتر از ۴۰ سال) سابقه خانوادگي ديابت دارند و چاقند، هر چند ۲۰-۱۰ درصد آنها لاغرند. در ديابت نوع ۲ بدن افراد مبتلا انسولين ترشح مي کند و حتي ممکن است غلظت انسولين در خون از مقدار معمول آن بيشتر باشد. اما گيرنده هاي سلولي فرد نسبت به انسولين مقاوم شده و در حقيقت نمي گذارد انسولين وارد سلولها شده و اعمال طبيعي خود را انجام دهد.

● ساير انواع ديابت:
۱) ديابت باليني با شروع در جواني (MODY): نوعي ديابت نوع ۲ است که چندين نسل را در يک خانواده در سنين پايين گرفتار مي کند. نقايص ژنتيکي متعددي ممکن است موجب اين سندرم شوند، که عمدتاً ژن گلوکوکيناز را درگير مي کند.
۲) ديابت حاملگي: نوعي اختلال تحمل گلوکز در جريان حاملگي است.
۳) ديابت وابسته به سوء تغذيه: که معمولا در جهان سوم مشاهده مي شود و مبتلايان بين ۴۰-۱۰ سال قرار دارند.
۴) ديابت ثانويه: اين ديابت ممکن است در اثر ساير بيماريها يا داروها بروز کند.

● آموزش اساس درمان است.
بهترين راه کنترل قند خون کاهش وزن با رژيم غذايي مناسب است.
ديابت ممکن است به بهاي از دست دادن کليه هايتان تمام شود، پس از هم اکنون وارد عمل شويد.
بهترين راه کنترل قند خون کاهش وزن با رژيم غذايي مناسب است.

● تشخيص:
▪ علائم باليني اوليه که تشخيص ديابت را مطرح مي کند عبارتند از:
ـ پراداري، پرنوشي، ادرار شبانه، کاهش وزن
جهت تشخيص بيماران به دو دسته داراي علائم باليني و بدون علائم باليني تقسيم مي شوند. بيماران با علائم باليني ذکر شده با يک آزمايش ساده قند غير ناشتا ۲۰۰ تشخيص داده مي شود اما بيماران بدون علائم باليني ممکن است سالها بدون تشخيص باقي بمانند و در زمان تشخيص اختلال چشمي، اختلال اعصاب محيطي و يا اختلالات ناشي از ديابت داشته باشند.
لذا در صورتيکه سن بالاي ۴۰ سال، وجود سابقه ديابت در خانواده و وزن بالا داريد، حتماً ساليانه آزمايش قندخون انجام دهيد.

● عوامل خطر ساز:
۱) چاقي
۲) سابقه خانوادگي در بستگان درجه يک
۳) نژاد سياه
۴) سن ۶۵ - ۵۰ سال
۵) چربي خون بالا
۶) فشار خون بالا
۷) سابقه تست تحمل گلوکز مختل
۸) سابقه بدنيا آوردن نوزاد با وزن ۴ کيلوگرم

● رژيم غذايي در افراد مبتلا به ديابت:
بسياري از افرادي که بعد از سن ۴۰ سالگي دچار ديابت مي گردند با رعايت يک رژيم غذايي مشتمل بر مصرف سبزيجات، غلات کامل، حبوبات و ماهي و محدود کردن شديد فرآورده هاي شيريني پزي و شکر و محدود کردن مصرف گوشت، مرغ و تخم مرغ مي توانند ديابت خود را کنترل کنند.
نياز به مصرف سبزيجات و حبوبات در افراد ديابتي دو برابر افراد عادي است.

● نقش ورزش در افراد مبتلا به ديابت:
يکي از مهمترين راه هاي کنترل و کاهش قند خون ورزش (پياده روي) در روز به مدت ۳۰ دقيقه است.

ورزش به ديابتي ها کمک مي کند از شر حملات قلبي، نابينايي و آسيبهاي عصبي درامان باشند. وقتي غذا مي خوريد سطح قند خون افزايش مي يابد هرچه سطح قند خون افزايش يابد، قند بيشتري به سلولها مي چسبد. وقتي که قند به سلولها بچسبد ديگر نمي تواند از آن جدا شود و تبديل به ماده اي مضر به نام سوربيتول مي شود که اين ماده باعث نابينايي و ناشنوايي و آسيبهاي مغزي و قلبي و سندرم پاهاي سوزان و... مي گردد.