شناخت معده :

از لحاظ آناتومي در معده 4 ناحيه قابل تشخيص ميباشد. کارديا (Cardia) در محل اتصال به مري ، فوندوس (fudus) يا طاق معده ، تنه معده (Body) و پيلور (Pylorus) يا بابالمعده که در محل اتصال معده به دوازدهه قرار دارد. حجم معده در حدود 1.5 - 1 ليتر ميباشد که در برخي افراد تا 4 ليتر هم افزايش مييابد. مخاط معده داراي چينهايي طولي است که صاف شدن اين چينها به انبساط معده کمک ميکند.

هنگامي که غذا بلعيده ميشود، از راه مري داخل معده ميشود و براي مدتي در آنجا باقي ميماند. غذا از زماني که در معده است در معرض فعل و انفعالات فيزيکي و شيميايي هضم کنندههاي معده از جمله حرکات معده و اسيد و آنزيمها قرار ميگيرد. هنگامي که محتويات معده به صورت يک مايع نسبتا غليظ درآمد، غذا وارد دوازدهه ميشود.

مشخصات بافت شناسي لايههاي چهارگانه ديواره معده به شرح زير ميباشد :

سلولهاي پوششي مخاط معده از نوع منشوري ساده است که با فرو رفتن در عمق آستر ، چالههاي معدي را بوجود ميآورند. ترشحات غدد گاستريک به عمق اين چالهها تخليه و سپس به سطح معده ميرسد. سلولهاي پوششي مخاط موکوس خنثي ترشح ميکند. موکوس مترشحه بوسيله سلولهاي پوششي لايه ضخيمي را در سطح سلولها تشکيل داده و آنها را از اثرات اسيد معده محافظت ميکند.

بافت همبند شلي است حاوي الياف کلاژن و رتيکولر ، سلولهاي لنفاوي و رشتههاي عضلاني صاف منشعب از عضلات مخاطي. غدد لولهاي ساده يا منشعب معدي نيز در آستر قرار دارند. عضلات مخاطي ، عمقيترين لايه مخاط ميباشند که از عضلات صاف حلقوي در داخل و عضلات صاف طولي در خارج تشکيل شدهاند.

در معده بافت همبند فيبر و الاستيکي است شبيه لايه زير مخاط ساير نواحي لوله گوارش که با پيشروي در زير طبقه مخاطي باعث پيدايش چينهاي طولي ميشود.

در معده متفاوت از ساير قسمت هاي لوله گوارش بوده و از سه لايه عضلاني به صورت مورب در داخل ، حلقوي در وسط و طولي در خارج تشکيل شده است. عضلات حلقوي در ناحيه پيلور ضخيم شده و اسفنکتر پيلوريک را بوجود ميآورد. سطح خارجي معده توسط سروز يا به عبارت ديگر ، لايه احشايي صفاق پوشيده شده است.

غدد معدي در نايحه کارديا و پيلور از نوع موکوسي هستند که ترشحات خود را به عمق چالهها ميريزند. علاوه بر سلولهاي موکوسي ، تعدادي سلول متمايز نشده و سلولهاي APUD ترشح کننده گاسترين نيز در ديواره اين غدد ديده ميشود. قسمت نزديک به چاله را گردن غده ، انتهاي نزديک به عضلات مخاطي را قاعده و حد فاصل اين دو ناحيه را تنه غده مينامند. سلولهاي مختلفي که در قسمتهاي سهگانه غدد معدي يافت ميشوند، عمل ترشح مواد و آنزيمهاي مختلف را براي هضم مواد غذايي را انجام ميدهند.

انواع سلولهاي موجود در غدههاي معده :

سلولهايي هستند با شکل نامنظم که در حد فاصل سلولهاي جداري يا مرز نشين فشرده شدهاند و با رنگآميزي به سختي از سلولهاي اصلي قابل تشخيص هستند. موکوس مترشحه از اين سلولها اسيدي است و از موکوس مترشحه از سلولهاي سطحي که خنثي ميباشد، متفاوت است.

اين سلولها در تنه و قاعده غدد يافت ميشوند. اين سلولها داراي سيتوپلاسم بازوفيل بوده و داراي شبکه آندوپلاسمي خشن هستند که مشخصه سلولهاي پروتئين ساز است. اين سلولها ، آنزيمهاي پپسين (براي تجزيه پروتئينها)، ليپاز (براي تجزيه چربيها) و رنين (براي انعقاد شير) را سنتز و ترشح ميکنند.

سلولهاي اسيدوفيل هستند که در تمام قسمتهاي غدد معدي يافت ميشوند. اين سلولها حاوي تعداد زيادي ميتوکندري هستند. سطح سلولها داراي فرورفتگي عميق و حاوي ميکرويليهاي بلند هستند. سلولهاي کناري مسئول ترشح اسيد معده هستند. ميزان ترشح اسيد معده توسط اعصاب کولينرژيک ، هورمون گاسترين و هيستامين تحريک ميگردد. اين سلولها فاکتور داخلي معده را ترشح ميکنند که باعث جذب ويتامين B12 ميشود. در صورت عدم ترشح اين فاکتور، جذب ويتامين B12 مختل شده و سنتز هموگلوبين صورت نميگيرد و يک نوع کم خوني بوجود ميآيد.

ترشحات اين سلولها از سطح قاعدهاي به رگهاي خوني منتقل ميشود. اين سلولها در فوندوس معده ، سروتونين را براي تحريک عضلات جدار معده و روده و در پيلور ، گاسترين را براي تحريک ترشح سلولهاي کناري ترشح ميکنند.

معده ارگاني است براي تجمع و هضم اوليه مواد غذايي خورده شده. مواد غذايي در معده 4 - 3 ساعت توقف کرده و با ترشحات معده که پس از خوردن غذا به يک ليتر ميرسد، مخلوط شده و کيموس ناميده ميشود. ضمن تشکيل کيموس معدي ، اسفنکتر کارديا مانع از برگشت محتويات معده به مري ميشود. پس از آماده شدن کيموس معدي ، تحت تاثير PH اسيدي آن اسفنکتر پيلوريک باز شده و موجب تخليه محتويات معده به دوازدهه ميگردد. از ديگر وظايف معده ترشح آنزيمهاي گوارشي ، اسيد معده و فاکتور ضد کم خوني است.

بيماريهاي معده :

گياهان ،ميوه و سبزيجاتي که براي پيشگيري و يا درمان زخم معده مفيد مي باشند :

سنجد

به التهاب معده ، گاستريت هم گفته ميشود. التهاب ممکن است در اثر مسموميت بوجود بيايد. علايم التهاب معده ، دل درد ، استفراغ و اسهال و گاهي تب است.

درمان ترش،ا ورم، درد و ضعف معده با معجون گياهي بدون عارضه