زيادي چاق شديم و به همان نسبت بيماريهاي قلبي، عروقي، سكته هاي مغزي، گرفتگي رگها، افزايش كلسترل و تري گليسيريد، چربي خون، غلظت خون، نارسايي كليه، ديابت، هپاتيت و... فراوان شده است. بسياري از بيماريها هم كه در سالهاي گذشته نبود اكنون همانقدر كه افراد چاق فراوان شده اند آن نيز روبه فزوني نهاده است، بيماريهاي فراواني كه ريشه در چاقي دارند بيماريهايي كه خود به عامل اصلي مرگ و مير مردم ايران تبديل شده اند.

اين عضو حياتي، كه هم چربيها را ميشكند و تجزيه ميكند و ويتامينها، كلسترول، صفرا، گلوگز، اسيدلاكتيك، آمونياك را براي جذب يا دفع آماده ميسازد.

در سالهاي اخير يكي از عمدهترين مسموميتهاي مرگآور كبد، همان مصرف چربي اضافي است كه همچون جوشهاي چربي و جواني، سراسر سطح و عمق كبد را فرا ميگيرد و كارهاي عادي آن را مختل ميسازد.. كبدي كه اگر خوب كار نكند، چهرههاي زرد و رنگ پريده را فراوان خواهيم ديد و اگر از كاركرد اصلي خود باز بماند، بيماريهاي هپاتيت، ديابت و همچنانكه در ابتدا اشاره كردم انواع و اقسام سكتههاي كشنده را پيش پاي افراد چاق و يا داراي كبد چرب باز ميكند.

دكتر بشير حاجي بيگي عضو انجمن هپاتيت ايران، كبد چرب را بيماري جديد شايعي و مخصوص زنان خانهدار كارمندان معرفي ميكند و ميافزايد: اكثر بيماريها از سفره و شكم برميخيزد و اگر مردم ما بتوانند به تغذيه خود بيشتر توجه كنند و غذاهاي سالم مصرف نمايند، حداقل نيمي از بيماريها در كشوري كم خواهد شد.

وي درباره كبد چرب توضيح ميدهد: كبد چرب، كبدي است چربي در آن رسوب كرده باشد و عمدتا شامل تريگليسيريدهاست اين بيماري عمدتا در افرادي پيدا ميشود كه چاق هستند، يا مبتلا به ديابتند و يا داراي چربي خون را تحرك كم هستند. اگرچه مصرف برخي از داروهاي كورتندار مثل پردنيزولون و آميددارن، استروژن و حتي در مواردي آسپرين ميتواند سبب رسوب چربي در كبد شود.يكي از فعاليتهاي مهم كبد، ذخيرهسازي و سوخت و ساز چربيها در بدن است.

عضو انجمن هپاتيت ايران ادامه ميدهد: در بيماري كبد چرب، معمولا علامت خاصي بروز نميكند تنها با انجام آزمايشات دورهاي اختلال در آنزيمها آن را مشخص ميسازد يا اينكه در زمان سونوگرافي به علل ديگر وجود چربي بيش از حد طبيعي در كبد معلوم ميشود. اما در برخي موارد با علايمي نظير خستگي مدام و احساس ناراحتي در قسمت فوقاني شكم همراه است اگرچه در اين مورد هم ميبايست ابتدا از منفي بودن هپاتيت بي و سي و برخي ديگر از بيماريهاي كبدي مطمئن

وي ميافزايد: براي كاهش وزن بايد در قدم اول به شيوه زندگي خود توجه داشت و رژيم غذايي با محدوديت كالري را به اجرا درآورد ولي رژيمهاي غذايي سخت و طاقتفرسا سبب عدم همكاري بيمار ميشود. به همين دليل ما معتقديم كه مشكل عمده در درمان چاقي، كاهش وزن نيست بلكه حفظ كاهش وزن است كه متاسفانه تعداد محدودي از بيماران به طور دائم كاهش وزن خود را حفظ ميكنند و در وضعيت تعادل به سر ميبرند.

عضو انجمن هپاتيت ايران ميافزايد: چاقي منجر به افزايش چربيهاي مضر در كبد ميشود، كاهش وزن ركن اساسي محسوب ميشود، كاهش وزن البته براي اكثر بيماران مشكل است و افراد كمي قادر به افزايش فعاليت فيزيكي به ميزان كافي جهت كاهش وزن هستند و به همين دليل نياز به يك برنامه غذايي ثابت جهت كاهش ميزان كالري دريافتي هستند.

دكتر حاجي بيگي ميگويد:باورهاي اشتباهي در فرهنگ ما وجود دارد كه سبب بروز كبد چرب ميگردد. از جمله آن ميتوان به اين نظر افراد اشاره كرد كه ميگويند چون پدر و مادر ما چاق هستند ما نيز چارهاي جز پذيرش چاقي نداريم. اگرچه يكي از عوامل چاقي، ارث است ولي عادات غذايي هر فرد خصوصا از دوران كودكي ميتواند در تنظيم وزن دخالت داشته باشد. كودك معمولا از غذاهايي استفاده ميكند كه والدين چاق او ميخورند، اما نبايد سرنوشت هر فردي را به والدين نسبت داد.

دكتر حاجي بيگي ادامه ميدهد: برخي نيز ميگويند اگر ورزش كنيم، غذاي بيشتري مصرف ميكنيم و چاق ميشويم. در حاليكه اگر ا فراد به رژيم غذايي پايبند باشند و برنامه ورزش منظم هم داشته باشند، كاهش وزن و چربي آنها قطعي است و خود افراد چاق هم به اين مسأله واقف هستند كه پس از كاهش تحرك در زندگي، چاق شدهاند. يعني با ورزش چاق نشدند اما بدون ورزش و با مصرف غذاي بيشتر از نياز خود چاق ميشوند كه نبايد گناه چاقي خود را به گردن ورزش بيندازند.

وي ميافزايد: مصرف غذاها به روش آبپز و بخارپز و استفاده از سبزيجات و غذاهاي گياهي از راههايي است كه ميتوان براي جلوگيري از ابتلاءبه كبد چرب براي آن حساب ويژهاي در زندگي ايجاد كرد و در كنار مصرف چنين غذاهايي روزي نيم ساعت ورزش كرد، ورزشي كه ضربان قلب ما را به 120 برساند و كاملا عرق كنيم.

وي در پاسخ به نظر عدهاي از افراد كه مدعي ميشوند نميتوانند از طعم و مزه غذاهاي چرب بگذرند و بدون چربي غذاها براي آنها غيرقابل مصرف خواهد بود، نيز ميگويد: چربي براي كبد مضر است غذايي كه سرخ ميشود آكنده از چربي است. حداقل كاري كه اين افراد ميتوانند انجام دهند، اين است كه از روغن كمتري براي سرخ كردن غذا استفاده كنند. راهحل بعدي هم اين است كه از ماهيتابه هايي كه اخيرا به بازار آمده و غذا را بدون روغن سرخ ميكنند، استفاده كنند. انسان با عادت ميتواند به جنگ روشهايي غلط برود. ما بيماراني داريم كه وقتي ميگوييم نمك نخوريد، يا غذاهاي چرب و سرخ شده نخوريد، انگار كه دنيا را از آنها گرفتهايم. همين بيماران بعد از اينكه دچار حملات قلبي ميشوند يا سكته ميكنند. بعد از وحشتي كه سراسر وجود آنها را ميگيرد دو - سه هفته يا يكي - دو ماه، عدم مصرف نمك، چربي، قند و... براي آنها يك مسأله عادي ميشود و ذائقه آنها كاملا تغيير ميكند كه نشان ميدهد ما مردم ايران ميتوانيم عادت غذايي خود را تغيير دهيم اما هميشه اجباري بايد براي ما وجود داشته باشد!

عضو مركز هپاتيت ايران راههاي بازگشت به سلامت قلب و عروق ميگويد:ما در ايران عادتهاي خوب غذايي داشتيم و البته هنوز هم داريم كه عدهاي از مردم به ويژه در روستاها از آن استفاده ميبرند و سود آن را هم ميبينند، همچنانكه كلم، كاهو، سيب، ليمو، پوست مركبات، نعناع، پونه، كاسني، انگور، مرزنگوش، توت، توت فرنگي، هويج، جوانه گندم، خار عليص از گياهان دوستدار كبد هستند. البته بسياري هم آن را فراموش كردهاند. ما به طور غذاهاي فستفود سالم داريم؛ ميرزا قاسمي يك نوع غذاي سريع اما سالم است، با تخم مرغ ميتوان بسياري از غذاهاي سريع را تهيه كرد. غذاهايي كه با ميگو پخته ميشوند سريع هستند. در خراسان غذايي با كشك درست ميشود كه شبيه كله جوش قميها و اصفهانيهاست اسم اين غذا "قورتي دوغ" است كه سرشار و انباشته از كلسيم است. من دو سال در شهرهاي بيرجند و مشهد طبابت كردم. فقيرترين مناطق خراسان به دليل مصرف اين غذا مشكل پوكي استخوان ندادند. در كردستان هم نظير اين آش جزو غذاهاي سنتي است. ما وقتي غذاهاي سنتي خودمان را فراموش ميكنيم، به چندين بلا و بيماري دچار ميشويم. اما آنچه كه در سالهاي اخير به نام فستفود فروشي در كشور با تقليد از كشورهاي غربي ايجاد شد، غذا نميفروشند بلكه سم، آفت و بيماري چاقي و كبد چرب را به كودكان و نوجوانان و خانوادههاي ايراني عرضه ميكنند. چاقي و اضافه وزن بيماري قرن است اما غربيها بيشتر ورزش ميكنند كه آن را نيز ما انجام نميدهيم و چربي در بدن ما رسوب ميكند.

دكتر شعباني در پاسخ به اين شبهه يا سئوال خانوادهها كه فرزندشان به شدت علاقمند به مصرف غذاهاي فستفود است و علاقهاي به استفاده از غذاهاي سنتي ندارد و قرار دادن غذاهاي ساده و مقوي روي سفره را نميپذيرند، هم ميگويد:اين مادر و پدر هستند كه آداب غذا خوردن را به فرزندان خويش ميآموزند وقتي پدر و مادر در جشن تولد به عنوان تزيين سفره از نوشابههاي گازدار استفاده ميكنند و يا وقتي پدر و مادرها عصر يك روز تعطيلي فرزندانشان را به فستفود فروشي ميبرند، وقتي پدر و مادرها بهترين تنقلات را پفك و چيپس ميدانند، معلوم است كه بچه هم از پدر و مادر ياد ميگيرد و خيال ميكند غذاي خوب غذايي است كه پدرش از بيرون تهيه ميكند، وقتي شما ميهمان داريد و براي پذيرايي از ميهمانان به جاي، دوغ با نوشابه شيرين و گازدار پذيرايي ميكنيد، فرزند شما هم تصور ميكند كه استفاده از اين نوشابهها و غذاها يك كار با ارزش است بنابر اين فرزندان هرچه هستند نتيجه تربيت پدر و مادرند آداب سفره را كودكان و نوجوانان از خانوادهها ميآموزند و ذائقه آنها شكل ميگيرد.

* نعناع، پونه، كاسني، انگور، مرزنگوش، توت، هويج، جوانه گندم، كاهو، كلم، سيب، ليمو، پوست مركبات، خار عليص از گياهان دوستدار كبد هستند