غضروف (Cartilage) يکي از بافتهاي پيوندي اختصاصي است. غضروف قدرت نگهداري و انعطاف دارد. تحمل فشار آن زياد است. غضروف براي ساخته شدن استخوان لازم است. حالت نيمه جامد دارد، نه به رواني خون و نه به سختي استخوان.

غضروف از مزانشيم منشا ميگيرد. ابتدا کندروبلاستها شکل ميگيرند. سپس ناحيه پيش غضروفي ساخته ميشود. کندروبلاستها به اندازه کافي ماده زمينهاي ايجاد ميکنند که انها را احاطه ميکند. از اين بعد ، "کندروسيت" ناميده ميشوند. در بدن ، بافت غضروف اعمال مختلفي را انجام ميدهد. مدلي براي ساختن استخوان است، يک سطح لغزنده مثلا براي حرکت کردن استخوانها در محل مفصلها ايجاد ميکند، به عنوان بافت محافظ دروني است مثلا در لاله گوش ، در ساختار حنجره شرکت دارد و در باز و بسته شدن آن دخيل است. در قلب به عنوان اسکلت عمل کرده و اتصال دريچه هاي قلب را ايجاد ميکند.

نظير بافتهاي پيوندي ، غضروف از سلولهايي به نام کندروسيت و ماتريکس ساخته شده است.

با توجه به ماهيت نيمه جامد ماتريکس غضروف ، هر سلول غضروفي در درون حفره کوچکي مرسوم به لاکونا قرار دارد که در برخي منابع آن را کپسول نيز ناميدهاند. در غضروف زنده ، سلول غضروفي ، لاکونا را بطور کامل اشغال ميکند ولي در مقاطع بافتي آماده شده براي مطالعه ميکروسکوپي ، به علت چروکيده شدن سلولها ، قسمتي از لاکونا ، ظاهر ميگردد. در اطراف غضروف پريکندريوم وجود دارد. پريکندريوم شامل کلاژن I ، فيبروبلاست و سلولهاي مزانشيمي تمايز نيافته است. عروق و اعصاب تا پريکندريوم نفوذ ميکنند و غذا از طريق انتشار به سلولها ميرسد.

ماتريکس غضروف ، ژلهاي سفت شده و انعطاف پذير (نيمه جامد) ميباشد. ماتريکس غضروفي متشکل از ماده زمينهاي و رشته ها است که از رشته هاي شرکت کننده در ساختمان آن ، بسته به نوع غضروف ، کلاژن نوع I و II و رشته هاي الاستيک را ميتوان نام برد که مسئول استحکام غضروف هستند. ماده زمينهاي ماتريکس حاوي مقدار زيادي آب (70 درصد). گليکوز آمينوگليکانها (کندرواتين سولفات ، کراتان سولفات و اسيد هيالورونيک) و گليکوپروتئينها ميباشد.

ماتريکس غضروف در رنگ آميزي معمولي ، بازوفيل ديده ميشود. به دليل حضور کربوهيدراتها با معرف PAS (رنگ مخصوص قندها) نيز رنگ ميگيرد. و به خاطر زياد بودن گروه هاي سولفات با بار منفي که همراه گليکوآمينوگليکان ميباشند با تولوئيدين آبي ، خاصيت متاکرومازي نشان ميدهد.

در مواردي ، رنگ بافت رنگ آميزي شده متفاوت از رنگ اصلي ماده رنگ کننده است که اين خاصيت را متاکرومازي گويند. تعداد معدودي از بافتها و رنگها ، متاکروماتيک هستند، براي نمونه بافت غضروفي پس از رنگ آميزي با محلول رايت (محلول رايت آبي رنگ است) به رنگ ارغواني ديده ميشود. اين امر يک پديده فيزيکي و به علت تراکم مواد رنگ پذير در يک بافت ميباشد.

غضروف با توجه به غالب بودن نوع رشته شرکت کننده در ساختمان ماتريکس آن به سه نوع تقسيم بندي ميشود.

اين نوع غضروف چون در حالت تازه و بدون رنگ آميزي به رنگ سفيد مايل به آبي و شفاف در ديواره مجاري تنفسي ، بيني ، محل اتصال دنده ها به جناغ ، سر استخوان دراز در محل مفصل ديده ميشود. به علت نبودن پريکندريوم در سطح غضروف مفصلي ، تغذيه آن توسط مايع مفصلي تامين ميگردد. در غضروف شفاف ، کندروسيتهاي محيطي ، بيضوي ، کوچک و جوان هستند، ولي کندروسيتهاي مرکزي گرد ، بزرگ و بالغ هستند.

در نواحي مرکزي گاها گروه هاي 2 و 4 سلولي که در درون يک لاکونا قرار گرفته اند، مشاهده ميگرردند، چون اين سلولها از تقسيم يک سلول واحد حاصل ميشوند، به گروه هاي ايزوژنيک موسوم هستند. ماتريکس غضروف شفاف حاوي فيبريلهاي ظريف کلاژن نوع II ميباشد، که به علت داشتن ضريب شکست مشابه ماده زمينهاي در رنگ آميزي معمولي و با ميکروسکوپ نوري قابل مشاهده نيست. علاوه بر الياف کلاژن ، ماتريکس غضروف شفاف حاوي کندرواتين سولفات ، اسيد هيالورونيک و گليکوپروتئيني به نام کندرونکتين است. در دوره جنيني ، قالب اوليه استخوانهاي دراز کوتاه از نوع غضروف شفاف است.

بسيار انعطاف پذيرتر از غضروف شفاف است. و در حالت تازه به رنگ مايل به زرد ديده ميشود. رنگ و خاصيت ارتجاعي اين غضروف ، ناشي از وجود الياف الاستيک فراوان در ماتريکس آن ميباشد. اين نوع غضروف بطور محدود در ساختمان لاله گوش ديواره قسمتي از مجراي شنوايي خارجي و شيپور استاش ، اپيگلوت و غضروفهاي ميخي حنجره به کار رفته است. غضروف الاستيک ، سلولهايي شبيه غضروف شفاف دارد. ولي ماتريکس آن به علت داشتن الياف الاستيک فراوان ، از ماتريکس غضروف متفاوت است.

اين غضروف در ساختمان ديسک بين مهرهاي - مفصل استخوانهاي عانه - برخي تاندونها و ليگامانها که فشار زيادي را بايد تحمل کنند، بکار رفته است. منشا غضروف فيبر ، بافت همبند است. بدين معني که در ناحيهاي که غضروف فيبرو تشکيل خواهد شد، فيبروبلاستها به تدريج تغيير شکل يافته و به کندروسيتها تبديل ميشوند و سپس بوسيله لايه نازکي از ماتريکس احاطه ميشوند. اين تغيير تدريجي از بافت همبند متراکم به غضروف فيبرو در جاهايي که غضروف فيبرو ديده ميشود، به خوبي قابل مشاهده است.

رشد بينابيني (Interstitial growth): در اين روش ، سلولهاي حاصل از تقسيم ميتوزي کندروسيتهاي عمقي و ترشح ماتريکسي توسط آنها باعث افزايش حجم غضروف از درون ميگردد.