قفسه سينه يک محفظه استواني - غضروفي قابل ارتجاع است که به شکل مخروط ناقص بوده و جايگاه قرار گيري قلب ، ريه ها ، مري و ناي ميباشد و از مهره ها ، دنده ها و جناغ سينه ، تشکيل شده است.

بافت استخواني سختترين بافت بدن است. استحکام اين بافت از آن جهت است که در ماده بين سلولي آن املاح آهکي موجود است، ماده بين سلولي بافت استخواني به شکل ورقه هاي بسيار نازکي روي هم قرار دارد که در قسمت سطحي استخوان به موازات طول استخوان به نام تيغه هاي خارجي بوده و در قسمت داخلي استخوان ورقه هاي نازک دايرهاي شکل به نام تيغه هاي داخلي دور مغز استخوان را احاطه کرده است. اگر استخوان را حرارت دهند. مواد آلي آن ميسوزد ولي مواد معدني آن باقي ميماند. از اين رو استخوان شکل خود را حفظ کرده ولي خيلي شکننده ميشود.

اسکلت بدن يک فرد بالغ از 206 قطعه استخواني تشکيل شده است که بصورت زير طبقه بندي ميشوند:

اسکلت محوري (AxialSkeleton) شامل: کاسه سر 8 قطعه ، صورت 14 قطعه ، ستون مهره ها 26 قطعه ، دنده ها و جناغ 25 قطعه ، استخوان لامي يک قطعه و استخوانچه هاي گوش 6 قطعه.

اسکلت ضمايم و اندامها (Appendicular Skeletan) شامل: اندام فوقاني 64 قطعه و اندام تحتاني 62 قطعه.

دنده ها Ribs

تعداد 12 جفت دنده در ساختار قفسه سينه شرکت دارند و قوسي شکل ميباشند. هر دنده داراي يک تنه ميباشد و دو انتهاي قدامي و خلفي ، دو سطح داخلي و خارجي و دو کنار فوقاني و تحتاني دارند. انتهاي خلفي دنده ها با زوايد عرضي مهره هاي پشتي و تنه مهره ها ، مفصل ميشود. انتهاي قدامي در هفت زوج دنده اول بوسيله غضروف ، مستقلا به جناغ سينه متصل ميشوند. اين دنده ها را دنده هاي حقيقي (True ribs) گويند.

سه زوج دنده بعدي يعني شماره هاي 8 , 9 , 10 با کمک غضروف به دنده بالاتر متصل ميشوند، لبه دندهاي (Costal margin) را تشکيل ميدهند و دنده هاي کاذب (floating ribs) ناميده ميشوند. دنده ها داراي يک انتهاي خلفي شامل سر ، گردن و تکمه و يک انتهاي قدامي که با غضروف متصل شده و داراي يک سطح داخلي و يک سطح خارجي و يک کنار فوقاني و يک تحتاني است. در سطح داخلي هر دنده ناوداني براي عبور عروق اعصاب بين دندهاي وجود دارد که در دنده هاي اول ، يازدهم و دوزادهم ، اين ناودان وجود ندارد و معمولا اين دنده ها را دنده هاي غير معمولي مينامند.

مهره هاي شرکت کننده در ساختمان قفسه سينه

ستون مهرهاي ، محور مرکزي بدن را تشکيل داده و در عقب ناحيه تنه و در خط وسط قرار دارد و از قاعده جمجمه شروع شده و در تمامي طول گردن و طول تنه امتداد دارد. در کودکان تعداد مهره هاي ستون مهره ها ، 33 عدد است که در بالغين پنج تاي ما قبل آخر بهم جوش خورده و استخوان خارجي را تشکيل ميدهند و 4 تا مهره آخر بهم جوش خورده و استخوان دنبالچه را به وجود مي آورند. بنابراين تعداد مهره ها در افراد بالغ به 26 قطعه تقليل مييابد.

از 24 مهره آزاد ، 7 عدد مهره هاي گردن ، 12 عدد مهره هاي پشتي و 5 عدد مهره هاي کمر را تشکيل ميدهند. مهره هايي که در ساختار قفسه سينه شرکت دارند. 12 عدد مهره هاي پشتي هستند. مهره ها داراي شکل مشابهي هستند، تنه مهره که در جلو واقع شده ، استوانهاي شکل است. قوس مهره که در عقب قرار دارد و با تنه مهره تشکيل سوراخ مهره را ميدهد. مجموع سوراخهاي مهرهاي ، مجراي مهرهاي ناميده ميشود که در آن نخاع جاي دارد. اين مجرا در بالا بوسيله سوراخ استخوان پس سري به تمام دنده هاي قفسه سينه به 12 عدد مهره هاي پشتي ستون مهرهاي ، متصل هستند.

جناغ سينه (Sternum)

جناغ سينه ، استخواني پهن است که در قسمت قدامي فوقاني قفسه سينه قرار گرفته و داراي سه قسمت ميباشد:

1 - دسته (Manobrium): پهنترين و قويترين بخش جناغ سينه است و به استخوان ترقوه ، دنده اول و نيمي از دنده دوم ، متصل ميگردد.

2 - تنه (Body): بلندترين بخش جناغ سينه بوده و از بالا به دسته متصل شده و زاويهاي به نام زاويه جناغي يا زاويه لوئيس که مقداري به جلو تحدب دارد را ميسازد و کناره هاي طرفي داراي يک بريدگي ناقص در بالا و پايين و 4 بريدگي کامل براي اتصال دنده ها ميباشد.

3 - زاويه خنجري (xiphoid): زايده کوچک خنجر مانندي است که در انتهاي جناغ سينه قرار دارد.

عضلات متصل شده بزرگ (Pectoralis major)

عضلهاي است بادبزني شکل از دنده هاي حقيقي قفسه سينه ، جناغ سينه و ترقوه مبدا گرفته و به استخوان بازو متصل ميگردد و موجب نزديک شدن بازو به تنه ميشود.

عضلات سينهاي کوچک (Pectorialis minor): عضلهاي است سه گوش که در زير عضله سينهاي بزرگ قرار دارد و از سطح خارجي دنده هاي سوم ، چهارم و پنجم به زايده کوراکوئيد استخوان کتف ميچسبد، و دنده ها بالا برده يا شانه را به جلو ميآورد.

عضلات ساب کلاويوس (Subclavius): از سطح فوقاني دنده اول به سطح تحتاني استخوان ترقوه ميچسبد و دنده را بالا برده يا ترقوه را به طرف پايين ميکشد.

عضله دندهاي قدامي (Seratus anterior): از 8 - 10 دنده اول شروع شده و به کنار داخلي استخوان کتف متصل ميگردد. شانه را به جلو و پايين ميآورد.

عضلات بين دندهاي (Inter costals): فضاي بين دنده ها را اشغال نموده ، جزء عضلات تنفسي محسوب ميشوند و دنده ها را بهم نزديک ميسازند و شامل سه عضله به شرح زير ميباشند:

عضلات بين دندهاي خارجي: از کنار تحتاني دنده فوقاني به طرف پايين و جلو سير کرده و به کنار فوقاني دنده تحتاني ميچسبد و در عمل دم تنفس ، شرکت دارد.

عضلات بين دندهاي داخلي: نسبت به عضله خارجي ، عمقيتر است و مسير آن به طرف عقب و پايين ميباشد و از دنده فوقاني به دنده تحتاني متصل ميگردد و در مجاورت جناغ سينه تا زاويه دندهاي ادامه داشته و بعد از آن غشايي ميگردد و در عمل بازدم تنفس شرکت دارد.

عضلات بين دندهاي داخليتر: هم جهت با الياف عضله بين دندهاي داخلي است و به نظر ميرسد که از آن منشا گرفته باشد و در ½ مياني فضاي بين دندهاي قرار دارد.

پرده ديافراگم: اين عضله مهمترين عضله تنفسي ميباشد که قفسه سينه را از حفره شکمي ، جدا ميسازد. برخي از اعضاء مهم بدن از قبيل آئورت ، مري ، بزرگ سياهرگ زيرين ، سوراخهايي را به ترتيب در برابر مهره 12 ، مهره 10 ، مهره 8 سينهاي در پرده ديافراگم ايجاد کرده و از آن عبور ميکنند. ديافراگم به ترتيب به زايده خنجري ، 6 دنده تحتاني و غضروفهاي آنها و تنه مهره هاي اول تا سوم کمري متصل شده و گنبدي شکل است.

چگونگي حرکت دنده ها در حين تنفس

دنده ها در وضعيت استراحت طبيعي ، بطور مايل به سوي پايين کشيده شدهاند و به اين ترتيب ، موجب ميشوند که استخوان جناغ سينه به طرف عقب يعني به سوي ستون فقرات برود. هنگامي که قفسه سينه بالا برده ميشود، دنده ها تقريبا بطور مستقيم به طرف جلو برآمدگي پيدا ميکنند، بطوريکه استخوان جناغ نيز به طرف جلو و دور از ستون فقرات حرکت ميکند و در جريان دم عميق در مقايسه با بازدم عميق ضخامت قدامي خلفي قفسه سينه را حدود 20 درصد بيشتر ميکند.

دنده ها در جريان بازدم متوجه پايين هستند و عضلات بين دندهاي خارجي دراز شده و در جهت رو به جلو و رو به پايين کشيده شدهاند. بتدريج که اين عضلات منقبض ميشوند، دنده هاي فوقاني را نسبت به دنده هاي تحتاني به طرف جلو ميکشند و اين امر مانند اهرمي بر روي دنده ها عمل کرده و آنها را به طرف بالا ميکشد و از اين راه موجب دم ميشود. عضلات بين دندهاي داخلي دقيقا در جهت مخالف يعني به عنوان عضلات بازدمي عمل ميکنند، زيرا زاويه قرار گرفتن آنها بين دنده ها در جهت مخالف بوده و موجب حرکت دنده ها در جهت مخالف ميشوند.

تغيير شکل قفسه سينه

بيماري اسکوليوز انحراف و خميدگي ستون مهرهاي به راست و چپ است. در اثر اين بيماري ، قفسه سينه تغيير شکل پيدا ميکند. يک شانه بالاتر از شانه قرار ميگيرد و از پشت دنده هاي يک طرف برآمده تر از طرف ديگر است.

در سينه پهن ، قفسه سينه از جلو به عقب فشرده و کتابي به نظر ميرسد.

در سينه قيفي داراي فرورفتگي به شکل قيف در پايين جناغ سينه است.

در سينه مرغي ، قسمت تحتاني جناغ سينه مانند سينه مرغ پيش آمدگي دارد.