کلسيم:
اين مادهي معدني که در رشد، سلامت و استحکام استخوانها و دندانها موثر است، چنانچه به صورت قرص يا آمپول به مقدار زياد و مکرر و بيش از نياز بدن استفاده شود، عوارض زير را به دنبال دارد:
- رسوب در بافتهاي نرم
- ايجاد سنگهاي مجاري ادراري
- اختلالاتي در چشم
- ناشنوايي به علت رسوب در گوش
- يبوست
- اختلال در جذب آهن، روي و منگنز و باعث کمبود اين املاح در بدن مي شود.
فسفر:
اين مادهي معدني همراه با کلسيم در رشد و استحکام استخوانها و دندانها نقش مهمي دارد. بهترين منبع غذايي فسفر و کلسيم، لبنيات شامل شير، ماست، پنير، کشک و بستني مي باشد.
عوارض مصرف زياد فسفر عبارتاند از:
- کاهش تراکم استخوان
- کاهش توده ي استخواني
- شکستگي استخوانها
- اختلال در رشد
آهن:اين عنصر در بدن انسان نقش مهم و حياتي به عهده دارد و در خون سازي موثر است. همچنين در تنفس سلولي نقش مهمي به عهده دارد و موجب افزايش قدرت ايمني بدن مي شود و در قدرت يادگيري به خصوص در کودکان موثر است.
اين مادهي معدني مهم و حياتي در موادي از قبيل جگر، دل و قلوه، گوشت قرمز، مرغ و ماهي به مقدار کافي وجود دارد. علاوه بر آن در منابع گياهي مانند سبزيها، مغزها و حبوبات موجود است.
لازم به ذکر است که منابع گياهي آهن جذب خوبي ندارند، ولي آهن موجود در منابع حيواني به خوبي جذب شده و در بدن مورد استفاده قرار مي گيرد.
برخي افراد براي حفظ سلامت و افزايش مقاومت در برابر بيماريها خودسرانه از منابع دارويي آهن از قبيل قرص، شربت يا آمپول استفاده مي نمايند. چنانچه اين کار بدون توصيه ي پزشک صورت گيرد، نه تنها مفيد نيست، بلکه ميتواند به سلامت انسان لطمات جدي وارد سازد و حتي ممکن است موجب عوارضي از قبيل:
- تجمع غيرطبيعي آهن در کبد
- تخريب شريانها
- عوارض قلبي- عروقي
- تخريب بافتها
و عوارض ناگوار ديگري در بدن شود.
روي:اين مادهي معدني که ممکن است براي برخي افراد ناشناخته باشد، در سلامت انسان اثرات مهمي به عهده دارد. روي در رشد، بلوغ جنسي، سلامت پوست، مو و ناخن موثر است. منابع غذايي روي عبارتاند از: پروتئينهاي حيواني مانند انواع گوشت سفيد و قرمز، تخم مرغ، لبنيات و منابع گياهي روي عبارتاند از: حبوبات، مغزها، غلات.
منابع حيواني روي نسبت به منابع گياهي جذب بهتري دارند.
اين مادهي معدني مفيد چنانچه به مقدار زياد و مکرر به صورت منابع دارويي مصرف شود، باعث بروز اختلالاتي از قبيل تحريک دستگاه گوارش و استفراغ ميشود.
در افراد مبتلا به اختلالات کليوي که دياليز ميشوند، آلودگي مايعات دياليز با اين فلز مي تواند موجب مسموميت و عوارضي از قبيل کم خوني، تب، اختلالات سيستم عصبي شود.
مصرف منابع دارويي مواد مغذي، به جز در موارد ضروري و با توصيهي پزشک يا رژيم شناس، در ساير موارد به هيچ وجه توصيه نمي شود، زيرا منابع دارويي مواد مغذي، داراي عوارض جانبي هستند و چنانچه بي رويه مصرف شوند، باعث ايجاد اختلالات ناگوار و گاه جبران ناپذيري در انسان مي شوند.
يد:يد از املاحي است که در حفظ سلامت انسان نقش بسيار مهمي به عهدهدارد و کمبود آن عارضهاي به نام گواتر آندميک ايجاد مي نمايد. يد در سوخت و ساز مواد انرژي زاي بدن نقش دارد. همچنين در رشد، پروتئينسازي، توليد مثل و تکامل سيستم عصبي نقش مهمي به عهدهدارد.
کمبود يد در دوران جنيني به علت تغذيه ي نامناسب و کمبود شديد آن در برنامه ي غذايي مادران باردار، موجب بروز اختلال در رشد جسمي و ذهني کودک ميشود که مي تواند تا آخر عمر گريبان گير شخص باشد.
يد در خاک مزروعي وجود دارد و از اين طريق وارد محصولات گياهي مي شود و انسان با مصرف مواد گياهي نياز خود را به اين مادهي معدني تامين مي کند. همچنين با مصرف لبنيات (به علت مصرف گياهان حاوي يد توسط دام)، به بدن انسان ميرسد. ماهي و محصولات دريايي از منابع بسيار غني يد هستند.
يد در مناطق کوهستاني به مقدار کافي در خاک مزروعي وجود ندارد، در نتيجه محصولات گياهي و لبنيات، حاوي مقدار کافي يد نيستند و ساکنين اين مناطق در معرض کمبود يد و عارضهي ناشي از آن يعني «گواتر» قرار ميگيرند که بايد از نمک يددار يا تزريق آمپولهاي روغني حاوي يد استفاده کنند.
مصرف بيرويه ي منابع دارويي يد مي تواند زيانهاي جدي براي انسان به بار آورد؛ براي مثال باعث بروز گواتر در انسان ميشود.
بنابراين درمان گواتر ناشي از کمبود يد (هيپوتيروئيديسم) و نيز پرکاري غده تيروئيد (هيپرتيروئيديسم) بايد حتما تحت نظر پزشک متخصص غدد انجام شود.
فلوئور:اين مادهي معدني که منابع اصلي آن آب، ماهي و محصولات دريايي و چاي ميباشد، در حفظ سلامت و پيشگيري از پوسيدگي دندانها و پوکي استخوان نقش مهمي به عهده دارد.
زيادهروي در مصرف فلوئور به صورت دارويي مي تواند عارضهي «فلوئوروزيس» يا «تغيير رنگ دندان و قهوهاي شدن آن» و يا «خال خال و خطدار شدن دندانها» را ايجاد نمايد. بنابراين مصرف اين مادهي معدني بايد حتما تحت نظر پزشک و در حد اعتدال انجام شود.
منگنز:منگنز از املاحي است که در ساختمان بسياري از آنزيمها وجود دارد و وظايف مهمي از قبيل رشد، توليد مثل، شرکت در سوخت و ساز کربوهيدراتها و چربيها، تشکيل بافت همبند و اسکلت بدن انسان را به عهده دارد.
اين مادهي معدني در غلات سبوسدار، حبوبات، مغزها و چاي به مقدار قابل توجه و در سبزيها و ميوهها به مقدار متوسط وجود دارد. مسموميت ناشي از استفادهي بيرويه و زياد از حد منابع تزريقي يا دارويي اين مادهي معدني مي تواند موجب بروز عوارضي از قبيل سردرد، گيجي و اختلال در عملکرد کبد شود.
سلنيوم:اين مادهي معدني در ساختمان آنزيمها وجود دارد و از اين طريق در سلامت انسان تأثير مهمي به عهدهدارد. همچنين سلنيوم اثرات آنتي اکسيداني داشته و نقش آن در پيشگيري از سرطان شناخته شده است.
اين مادهي مغذي در منابعي مانند ماهي و محصولات دريايي، جگر، کليه، گوشت و مرغ وجود دارد. مقدار سلنيوم موجود در غلات با ميزان سلنيوم موجود در خاک مزروعي در ارتباط است.
مصرف مکرر و زياد از حد منابع دارويي اين عنصر مي تواند موجب اختلالات گوارشي و عصبي، عوارض پوستي و ناخن و پوسيدگي دندان شود.
نتيجه گيريبا توجه به مطالب بالا مي توان اينگونه نتيجه گيري کرد که براي برخورداري از سلامت، شادابي، طول عمر و مقاومت در برابر بيماريها، برخورداري از برنامه ي غذايي کافي، متعادل و متنوع لازم و ضروري است و براي تامين نيازمنديهاي تغذيه اي خود، از منابع غذايي ويتامينها، املاح و ساير مواد مغذي به مقدار کافي و مناسب استفاده نماييد.
مصرف منابع دارويي مواد مغذي، به جز در موارد ضروري و با توصيهي پزشک يا رژيم شناس، در ساير موارد به هيچ وجه توصيه نمي شود، زيرا منابع دارويي مواد مغذي، داراي عوارض جانبي هستند و چنانچه بي رويه مصرف شوند، باعث ايجاد اختلالات ناگوار و گاه جبران ناپذيري در انسان مي شوند.
برليانت بزرگمهر- کارشناسارشد تغذيه
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید