iليكوپن جزو آن دسته از تركيباتي است كه با عنوان كاروتنوئيدها شناخته مي شوند.اين تركيبات در گياهان به  ايجاد رنگ هاي زرد، نارنجي و قرمز منجر مي شوند. پنج كاروتنوئيد اصلي كه پس از هضم غذاهاي گياهي در خون يافت ميشوند، عبارت اند از آلفا و بتا كاروتن، بتاكريپتوگزانتين، لوتئين و ليكوپن. 
رنگدانه  قرمز رنگ موجود در گوجه فرنگي و ديگر ميوه ها قرمزرنگ است. ليكوپن رايج ترين كاروتنوئيد در بدن انسان و يكي از قويترين آنتي اكسيدانه اي كاروتنوئيدي است.نام آن از گونه خاصي از گوجه فرنگي استنتاج شده است.
منابع استخراج:
ميوه ها و سبزيهايي كه حاوي مقادير بالايي ليكوپن هستند، عبارتاند از گوجه فرنگي، هندوانه ، گريپ فروت، انبه  و فلفل قرمز. قسمت اعظم ليكوپن در رژيم غذايي ناشي از مصرف گوجه فرنگي و محصولات آن مانند سس گوجه فرنگي، كچاپ و رب گوجه فرنگي است. به  عبارتي، ميتوان گفت:گوجه فرنگي و محصولات ناشي از آنه ا تنه ا منبع سرشار از ليكوپن هستند. مقدار ليكوپن موجود در گوجه فرنگي به  ميزان رسيدگي آن مربوط است. ميزان جذب اين تركيب در بدن با پختن افزايش مي يابد.
ليكوپن تركيبي محلول در چربي است. به  اين دليل وجود چربي در رژيم غذايي مانند روغن زيتون مي تواند ميزان جذب آن را افزايش دهد.
بر خلاف ديگر ميوه ها و سبزي ها كه ارزش تغذيهاي آنه ا از جمله ويتامين در حين فرآيند پخت كاهش مي يابد (به  دليل تخريب بعضي از ويتامينه ا يا از دست رفتن مواد معدني و تغيير ماهيت پروتئينه ا) فرآوري گوجه فرنگي غلظت ليكوپني را كه بدن مي تواند به  راحتي ازآن استفاده کند، افزايش مي دهد. غلظت ليكوپن موجود در رب گوجه فرنگي، چهار برابر بيش از گوجه فرنگي تازه است. اين به  آن دليل است كه ليكوپن نامحلول در آب بوده و پيوند ضعيفي با فيبر موجود در سبزي دارد. به  اين ترتيب، محصولات فرآوري شده حاصل از گوجه فرنگي مانند آب گوجه فرنگي پاستوريزه، سوپ، سس و كچاپ حاوي مقادير بيشتري ليكوپن هستند. پختن و خرد كردن گوجه فرنگيها (در فرآيند كنسرو سازي) و سرو آن در پرسهاي غذايي حاوي روغن(مانند سس ماكاروني يا پيتزا) به  طور فزايندهاي سبب افزايش هضم اين تركيب در بدن ميشود. 
تاريخچه:
به  دليل آنكه ليكوپن خاصيت پيش ساز بودن براي ويتامين را در بدن ندارد، دهه هاي متمادي ناديده گرفته شد. 
ميزان ليكوپن در مواد غذايي گوناگون:
ميتوان مواد غذايي را بر اساس ميزان ليكوپن به  شكل زير رتبه بندي کرد:
رب گوجه فرنگي، سس ماكاروني، كچاپ، آب گوجه فرنگي، گوجه فرنگي(خام)، هندوانه ، گريپ فروت، فلفل قرمز
ميزان مصرف:
با وجودي كه هيچ ميزان مشخصي براي مصرف ليكوپن در روز مشخص نشده است اما ميتوان اين ميزان را معادل يك يا دو وعده غذايي حاوي رب يا سس گوجه فرنگي در روز دانست.
استفاده از مكمل هاي ليكوپني:
آنچه شايان توجه است، آن است كه استفاده از مواد غذايي مغذي نسبت به  مصرف مكمل ها ارجح ترند. مصرف ليكوپن همراه با ميوه ها و سبزي هاي ديگر مي تواند آثار آنتي اكسيداني آن را افزايش دهد.
خوردن هر چه بيشتر ميوه ها و سبزي هاي حاوي ليكوپن و همچنين محصولات حاوي گوجه فرنگي ساده ترين راه براي افزايش سطح سلامت افراد و پيشگيري از بيماريهاي خاص است.
عملكرد در بدن:
ليكوپن مانند ديگر تركيبات كارتنوئيدي عامل بازدارنده بيماري هاي مزمني است كه ناشي از حضور راديكال هاي آزاد در بدن انسان هستند. اين تركيبات از آسيبه اي اكسيداتيو به  سيستم بيولوژيك جلوگيري مي کند مانند آسيب به  ديواره سلول ها و ديگر ساختارها، مولكول ها، ليپيدها و پروتئينه ا.
عوامل زيستي مولد راديكالهاي آزاد:
• سموم زيست محيطي و آلاينده هاي هوا مانند ازون و دي اكسيد نيتروژن
• نور خورشيد
• تشعشعات يونيزه كننده
• گروه  خاصي از داروها
• دود سيگار
سرطان هاي دستگاه گوارشي: 
در اواخر سال 1979 محققان در كشورمان گزارش کردند كه مصرف هفتگي مي تواند تا 40 درصد خطر سرطان روده را كاهش دهد.
در سال 1989 تحقيقات محققان ايتاليايي نشان داد كه ميان مصرف گوجه فرنگي و محصولات آن با بروز سرطان معده رابطه عكس وجود دارد.
همچنين محققان با مطالعات خود دريافتند كه بين كاهش ميزان ليكوپن در سرم خون افراد با بروز سرطان لوزالمعده ارتباط گزارش شده است.
سرطان پروستات: 
آنچه شايان ذكر است، آن است كه ميان ليكوپن و سرطان پروستات رابطه تنگاتنگي وجود دارد. با توجه به  تحقيقات انجام شده مي توان فهميد كه جذب ليكوپن با كاهش خطر سرطان پروستات همراه است.مصرف رب و سس گوجه فرنگي به  عنوان منبعي از ليكوپن با قابليت جذب بالاتر نسبت به  گوجه فرنگي خام، در كاهش بروز سرطان پروستات موثرتر است.
در تحقيقي در دانشگاه هاروارد دريافتند كه آن دسته از مردمي كه 3 تا 10 وعده غذايي در هفته از مواد غذايي حاوي ليكوپن مصرف مي كنند، ممكن است خطر ابتلا به  سرطان پروستات در آنها كاهش يابد. 
سرطان مثانه ، گردنه  رحم، پستان و شش: 
مطالعات نشان داده است كه خطر سرطان مثانه  با كاهش ميزان ليكوپن و سلنيوم در سرم خون افزايش مي يابد. در رابطه با سرطان پستان، شش و گردنه  رحم، نتايج حاصل از تحقيقات متعدد احتمال ارتباط ميان ليكوپن و اين دسته از سرطانه ا به  اثبات رسيده است.
بيماريهاي قلبي: 
محققان بر اين عقيده اند كه وقتي ويتامين در بدن در دسترس نباشد،كاروتنوئيدها به  عنوان محافظان ثانويه براي حفاظت در برابر اكسيداسيون عمل مي كنند و اين اكسيداسيون زماني رخ مي دهد كه كاروتنوئيدها تخريب شده باشند. 
مزاياي ديگر: 
در مطالعات آزمايشگاهي روي حيوانات،كاروتنوئيدها آثاري روي لنفوسيتهاي ماكروفاژها نشان دادهاند. در افراد مبتلا به  عفونتهاي حتي زماني كه در رژيم غذايي آنها مقادير كافي كاروتنوئيد موجود بوده است،كمبود كاروتنوئيد شناسايي شده است.
در حالي كه مزاياي رژيم غذايي مديترانه اي (سرشار از ماهي، سالادها، سس گوجه، پاستا، سبزيها و روغن زيتون) مدت زمان زيادي است كه به  اثبات رسيده است، عاملي بيشتر از هرچيز در اين ميان در محبوبيت و موفقيت آن نقش داشته كه به  تازگي توجه همگان را به  خود جلب كرده است.
براي ساليان متمادي، مزاياي رژيم مديترانه  اي به  روغن زيتون (سرشار از آنتي اكسيدانه ا) و ماهي (منبع اسيد چرب امگا 3 ) موجود در آن نسبت داده ميشد. اما امروزه آنچه عنوان ميشود، آن است كه ليكوپن ممكن است نقش مهميرا در اين ميان ايفا کند.
ليكوپن يكي از رنگدانه هاي بسيار قوي در جذب مولكول هاي اكسيژني موسوم به  اكسيژن يگانه  است.اين خاصيت در ليكوپن 100 بار بيشتر از ويتامين A مي باشد. اكسيژن يگانه  طي مواجهه بدن با اشعه ماوراي بنفش ايجاد مي شود كه آن را عامل پيري پوست مي دانند.
با فرض خواص آنتياكسيداني در ليكوپن، محققان زيادي ارتباط ميان مصرف ليكوپن و سلامت عموميرا ارزيابي كردند. نتايج تحقيقات اخير نشان مي دهد كه اين تركيب در به بود ديابت ها، پوكي استخوان و حتي ناباروري مردانه  نقش دارد.