ليپيدها گروهي از ترکيبات بيولوژيکي محلول در حلال هاي آلي هستند. عمده ليپيدها اسيدهاي چرب، تري گليسيريدها (ترايسيل گليسرول ها)، فسفوليپيدها، گليکوليپيدها (اسفنگوليپيدها)، استرول ها و ديگر ترکيبات مشابه هم چون پرينويد ها، ويتامين هاي محلول در چربي و موم ها هستند که هر کدام از آنها از تعدادي زيادي زير مجموعه تشکيل شده اند. به طوري که مي توان گفت بيش از 1000 ترکيب مختلف در علم شيمي موجود است که مي توان آنها را جزو خانواده ليپيدها به حساب آورد.
لغت چربي (fat ) به تري گليسريدهايي اطلاق مي شود که از سه مولکول اسيد چرب متصل به يک مولکول گليسرول تشکيل شده باشد. انرژي حاصل از چربي ها تقريباً برابر با 9 کالري در هر گرم است که بيش از 2 برابر انرژي برخاسته از يک گرم هيدرات کربن يا پروتئين است.
عملکرد در بدن:ليپيد ها کارهاي مختلفي را در بدن انجام مي دهند. ترايسيل گليسرول ها در بدن به عنوان منبع انرژي و عايق حرارتي به مصرف مي رسند. فسفو ليپيد ها، گليکوليپيدها و کلسترول به عنوان واحدهاي اصلي سازنده انواع غشاها و ليپوپروتئين ها به کار مي روند. همچنين اين مواد مي توانند به ديگر ترکيبات حياتي مهم مثل پلاکت ها، پروستاگلندين ها، دياسيل گليسرول ها، سراميد ها و هورمونهاي استروئيدي تبديل شوند.
کلسترول نيز به اسيدهاي صفراوي تبديل مي شود. وجود اسيدهاي صفراوي به هضم راحت مواد غذايي کمک مي کند. ويتامين هاي محلول در چربي هم نقش بسيار مهمي را در بينايي و تنظيم سلولي(ويتامينA)جذب موثر کلسيم(ويتامين (D، انعقاد خون(ويتامين K) و حفاظت از غشاي سلولي در برابر فساد اکسيداتيو(ويتامينE و کاروتنوئيد ها) ايفا مي کنند.
عوارض ناشي از کمبود: تنها تعدادي از ليپيد ها هستند که وجود آنها در رژيم غذايي لازم است. اين ليپيدها، اسيد هاي چرب ضروري (اسيد لينولئيک و اسيد آلفا- لينولئيک) و ويتامين هاي محلول در چربي (A,D,E,K ) و ليپيدهاي ويژه اي هستند که در شرايط خاص به آنها نياز است. از جمله شرايط خاص مي توان به اوايل طفوليت و زمان هايي اشاره کرد که در آن گوارش و جذب مواد غذايي به طور کامل صورت نمي گيرد.
مقدار توصيه شده:در سال 1995 انجمن راهنمايي هاي رژيمي در امريکا به مردم توصيه کرد که ميزان کالري به دست آمده از چربي در رژيم غذايي روزانه نبايد بيش از 30% از کل کالري مصرفي باشد که براي رسيدن به اين هدف بايد رژيم غذايي روزانه بر اساس مواد غذايي کم چرب و افزايش مصرف حبوبات، سبزيجات و ميوه جات باشد. از هرم هاي غذايي نيز که به مردم در انتخاب غذايشان کمک مي کند چنين بر مي آيد که بايد از مصرف کلسترول و چربي هاي اشباع شده در رژيم هاي غذايي کاست. البته نکته اي که نبايد فراموش کرد اين است که در کنار همه اين موارد براي حفظ سلامتي و رسيدن به يک وزن مناسب کالري مصرفي بايد متناسب با فعاليت فيزيکي باشد. اما محدوديت مصرف چربي نبايد در نوزادان و کودکان زير 2 سال انجام شود. بعد از اين سنين بايد کودکان به تدريج به رژيم هاي کم چرب عادت کنند تا در بزرگسالي با مشکلات قلبي- عروقي و چاقي کمتري مواجه شوند.
عوارض ناشي از مصرف زياد: عمده مشکل ناشي از مصرف بيش از حد ليپيدها اضافه وزن و چاقي است. البته مصرف بيش از حد ويتامين هاي A و D نيز مسموميت هاي خاصي را در بدن ايجاد مي کند.
مصارف پزشکي: اغلب داروهاي خوراکي و تزريقي داراي مقداري چربي به عنوان منابع انرژي و اسيد هاي چرب ضروري هستند. مکمل هاي غني از اسيدهاي چرب غير اشباع(روغن ماهي) نيز در درمان تصلب شرايين استفاده مي شود که البته اين امر بايد تحت نظارت پزشک انجام شود.
تحقيقات اخير: بيشترين تحقيقاتي که امروزه صورت مي گيرد فهم بهتر نقش ژنتيک، رژيم غذايي و روش زندگي مخصوصاً فعاليت فيزيکي در احتمال ابتلا به چاقي، بيماري هاي قلبي – عروقي و سرطان است.
با افزايش اطلاعات مردم در اين زمينه صاحبان صنايع غذايي مي کوشند تا با کاهش چربي و درصد اسيد هاي چرب اشباع در محصولات توليدي خود جايگاه ويژه اي در بازار مصرف براي خود بيابند.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید