●فشار خون طبیعی چیست؟
فشار خون طبیعی براساس تعریف به فشار خونی اطلاق می شود كه حد بالای آن سیستول یا فشار ماكزیمم برابر یا كمتر از ۱۳ و حد پایین آن (دیاستول یا فشار مینیمم) برابر یا كمتر از ۸/۵ باشد. هر زمان كه این دو فشار به میزان ۳ عدد كاهش یابد. افت فشار خون شناخته می شود.در افراد سالمند فشار خون پایین اغلب به علت مصرف زیاد داروها، دریافت كم پروتئین و انرژی، مصرف نمك به مقدار نامناسب، كم خونی، كم شدن آب بدن یا مشكلات غدد فوق كلیوی است و در سایر افراد كه رژیم های لاغری برای كاهش سریع وزن دارند افت فشار خون موجب سرگیجه و اختلال در ضربان قلب می شود.شوك افت فشار خون به پایین تر از حد لازم برای حفظ عملكرد های حیاتی، شامل واكنش فرد نسبت به استرس های روانی كه كاملاً اختلال متفاوتی است، نمی باشد.علائم شایع افت فشار خون شامل سردی دست و پا، نبض ضعیف، گیجی، رنگ پریدگی، تندی تنفس و فقدان ادرار است.مهمترین علل آن خونریزی شدید در اثر جراحت، پارگی آنوریسم، بارداری نابجا، از دست دادن مایعات در اثر سوختگی شدید، اختلال در پمپاژ قلب، مسمومیت خونی مانند عفونتهای وخیم و یا دیابت شیرین هستند.
فشار خون پایین به فشار سیستولی خون پایین تر از ۹۰ میلی متر جیوه گفته می شود.
بسیاری از افراد به فشار خون بالا حساس اند و در صورت مشاهده آن فوراً به پزشك مراجعه می نمایند. بعضی انسانها به طور طبیعی فشار خون پایینی دارند و بدنشان به این میزان فشار خون عادت كرده است. كسی كه فشار سیستولش معمولاً بین ۹۰ تا ۱۱۰ میلی متر جیوه است و این میزان را طی سالیان دراز حفظ می كند به نوعی انسان خوشبختی است. زیرا همین فشار پایین او را در برابر بسیاری از بیماریهای عروقی (مانند سفت شدگیها) محافظت می كند و خطر سكته قلبی و مغزی را در او پایین می آورد.
اندازه گیری فشار خون یكی از مهمترین معایناتی است كه تمام افراد باید هرازگاهی نسبت به انجام آن اقدام كنند. ۱۵ درصد افراد سن بالا دارای فشار خون بالا هستند و خودشان خبر ندارند. به همین علت هر انسانی چه مشكل داشته باشد و چه نداشته باشد لازم است كه حداقل هر ۶ ماه یك بار فشار خون خود را اندازه بگیرد تا در صورت بالا یا پایین بودن بیش از حد آن نسبت به درمان اقدام كند. در افرادی كه مشكل فشار خون بالا دارند و در حال مصرف داروی ضد فشار خون می باشند لازم است كه به طور مرتب و ترجیحاً روزانه فشار خون خود را اندازه گیری كنند.
اگر فشار خون سیستولی از مرز ۶۰-۷۰ میلی متر جیوه پایین تر بیاید، فرد اصطلاحاً وارد شوك شده است و اگر این حالت مدتی ادامه یابد ممكن است جان خود را از دست بدهد. برای مقابله با چنین افت فشارهایی لازم است برای بیمار سرم و مایعات مناسب تجویز شود تا به تدریج فشار خون به میزان طبیعی بازگردد.
در مورد خطرات فشار خون بالا برای سلامتی، آگاهی بسیاری داده شده ولی كمتر كسی می داند كه در برخی از كشورها فشار خون پایین هم یك مشكل پزشكی به حساب می آید. گفته می شود در آلمان غربی از هر ۱۰ یك نفر از این مشكل رنج می برد. تحقیقات نشان داده كه اكثر مبتلایان به فشار خون پایین دارای جثه ضعیف و وزن كم هستند، البته مردانی و زنان مسن هم مبتلا می شوند.
●علائم فشار خون پایین
علائم فشار خون پایین عبارتند از: خستگی مفرط، سرگیجه، خواب آلودگی و غش كردن، همه این علائم را می توان به ناراحتی ها و كسالت های دیگر هم نسبت داد. چیزی كه باعث اشتباه می شود آن است كه بعضی از این علائم در افرادی كه دارای فشار خون بالاهستند هم دیده می شود.

●آیا میزان فشار خون تغییر می كند؟
در طول روز، میزان فشار خون هر شخصی تغییر می كند. صبح ها میزان فشار خون بالاتر و شبها پایین تر است و در حالت طبیعی، به هنگام نگرانی، استرس و فعالیت فیزیكی بالا می رود. برخی افراد هنگام ملاقات با پزشك مضطرب شده و میزان فشار خون آنها بالا می رود. تقریباً میزان فشار خون افراد در نخستین ملاقات با پزشك بالاتر از ملاقاتهای بعدی است. به همین علت پزشكان اندازه گیری فشار خون را در ۳-۲ نوبت جداگانه و یا به صورت ۲۴ ساعته توصیه می كنند و بعد به طور موثق اعلام می كنند كه فرد دچار فشار خون بالاست یا خیر.

●علل افت فشار خون
كسی را كه به طور دائم فشار خونش پایین است نباید با پایین آمدن فشار خون اشتباه گرفت. پایین آمدن موقت فشار خون معمولاً پس از خونریزی ناگهانی و شدید یا از دست دادن آب بدن به دنبال دوره اسهال سخت، پیش می آید. افت ناگهانی فشار خون نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. دیدن مناظر نامطلوب یا شنیدن خبرهای ناگهانی باعث می شود كه رگهای بدن خود را ول كنند و فشار خون ناگهان افت پیدا كند. در ضمن اسهال و استفراغ های شدید و طولانی و تصادف های مختلف (كه با خونریزی بیرونی یا داخلی همراه است) از دیگر علل شایع افت فشار می باشند. همچنین اگر بعد از یك حمله قلبی كسی تحت مداوای فشار خون بالاست و بیش از حد معینی دارو مصرف كند فشار خون او پایین خواهد آمد. با همه اینها تخمین زده شده كه از هر ۵ نفر یك نفر این مشكل را دارد. در میان جوانان زنها بیشتر از مردها در معرض این مشكل هستند.

●آیا فشار خون پایین مناسب است؟
شواهد نشان داده در بعضی نژادها بیشتر از سایرین احتمال داشتن فشار خون پایین وجود دارد. در نژادهای بومیان استرالیایی، آفریقای شرقی، بنگال، ایتالیایی و فیلیپینی فشار خونشان پایین تر از اروپایی هاست. نكته مهم و مثبت در مورد داشتن فشار پایین این است كه در میان مردمی كه این وضع را دارند میزان مرگ و میر كمتر از كسانی است كه فشار بالا دارند. به رغم این كه بعضی ها بخصوص مردم آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا ادعا دارند كه فشار خون پایین چیز بدی است، بسیاری از شركتهای بیمه كشورهای غربی روی این موضوع كه افراد در سنین متوسط اگر فشار خون پایین داشته باشند و بیماری دیگری نباشد، سالم ترین و طولانی ترین طول عمر را خواهند داشت، تأكید می كنند.

●زمان مناسب اندازه گیری فشار خون
فشار خون باید در شرایط خاصی گرفته و بهتر است كسی فشار خون را بگیرد كه به این امر تسلط كافی داشته باشد و بتواند شرایط لازم را برای اندازه گیری دقیق مهیا كند. بهتر است كه بیمار تا نیم ساعت قبل از اندازه گیری فشار خون غذا و چای میل نكرده باشد و سیگار نكشیده باشد، فشار خون باید در شرایط آرام و بدون استرس اندازه گیری شود. در ضمن لازم است بیمار قبل از اندازه گیری فشار خون فعالیت فیزیكی سنگینی انجام نداده باشد و قبل از اندازه گیری فشار خون، حداقل به مدت ۱۰ دقیقه در حالت راحت و ریلكس باشد.

روزنامه جوان