هسته مرکزی هر جامعه ای، خانواده است و خانواده بدون زوجی متشکل از زن و مرد معنا ندارد. زن و مردی که با یکدیگر پیوند ازدواج می بندند، عهد می کنند تا ضمن تشکیل خانواده ای سعادتمند، به یکدیگر کمک کنند تا به کمال مطلوب نزدیک تر شوند. به این ترتیب سلامت خانواده در درجه اول اهمیت قرار دارد و آن چه آن را ضمانت می کند، انتخاب صحیح همسر است. ملاک های انتخاب همسر یکی از اصلی ترین مباحث در مشاوره قبل از ازدواج است و هر جوانی پس از رسیدن به شناخت از خود، باید بتواند درباره انتخاب همسرش تصمیم گیری کند. در سلسله گزارش های مرتبط با ازدواج، به عمده ترین مسائلی که جوانان باید به آن توجه کنند، از جمله عزم و اراده برای ازدواج، رسیدن به بلوغ اقتصادی، فکری، عاطفی، اجتماعی و جسمی و حصول شرایط اولیه خودشناسی، دیگرشناسی و توافق والدین اشاره کردیم.هم چنین به موضوع معیارهای انتخاب همسر که شامل معیارهای مشترک، ویژگی های شناختی و ویژگی های شخصیتی بود پرداختیم. طی این بررسی ها دریافتیم دختر و پسر قبل از ازدواج باید از مشترکات لازم برای شروع زندگی بهره مند باشند و تلاش کنند هرچه بیشتر به شناخت طرف مقابل دست پیدا کنند. در ویژگی های زیستی به ظاهر، مبتلانبودن به بیماری های سخت، توجه به شرایط جسمی و روحی و تفاوت سنی مناسب اشاره کردیم و وسع مالی، اصالت خانوادگی، فرهنگ و گرایش ها و علایق مختلف زندگی را جزو مهم ترین شاخص های آن برشمردیم. طبیعی است ذکر اصول اولیه ازدواج نه به معنای رعایت جزء به جزء تمام این نکات، بلکه به معنای جلب توجه عموم جوانان به مهم ترین دست اندازهای آینده و زندگی مشترک است. درواقع این ملاک ها از دل مشکلاتی که در زندگی ده ها و بلکه صدها زوج وجود دارد بیرون آمده و حتی ریزترین آن ها، علت اصلی از هم پاشیده شدن کانون یک خانواده بوده است. به گفته کارشناسان جوانانی که با تکیه بر مشورت بزرگ ترها و پس از شناخت خود و طرف مقابل دست به ازدواج می زنند، بی گمان ملاک های صحیحی برای انتخاب همسر خود دارند و به دنبال مشترکات بیشتری در طرف مقابل می گردند. اما جوانانی که فقط براساس احساس، مسائل مادی و ظاهری و تحت تاثیر گفته اطرافیان دست به انتخاب می زنند، در طول زندگی مشترک خود متوجه تفاوت های چشمگیر شخصیت خود و طرف مقابل می شوند و گاهی ناخواسته به سوی طلاق گام برمی دارند. به این ترتیب توجه به ملاک های انتخاب همسر یکی از اصلی ترین راهکارهایی است که می توان پیش پای جوانان گذاشت تا آن ها پس از شناخت خود و دسته بندی اولویت ها بتوانند با چشم باز پا به وادی زندگی مشترک بگذارند. بدیهی است تفاوت نگرش در این ملاک ها طبیعی است و برای هر فردی، دسته ای از آن ها اهمیت دارد اما دانستن خصوصیات مرد و زن ایده آل خالی از فایده نیست. دکتر مصطفی اقلیما، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران طی سال ها مشاوره و تحقیق در این باره نتایج مهمی به دست آورده است. وی در این زمینه می گوید: این خصوصیات شامل ویژگی هایی است که بیشتر خانم ها و آقایان دوست دارند همسرشان از آن برخوردار باشد و بدترین صفات مرد یا زن را نیز از نگاه طرف مقابل بررسی کرده ایم که دانستن آن برای هر زوجی یا هر جوانی که قصد ازدواج دارد، بسیار مفید است. وی ادامه می دهد: اصولا مرد ایده آل بیشتر خانم ها مردی است که در درجه اول باغیرت باشد و نسبت به خانواده اش و حریم آن حرمت قایل شود. مرد ایده آل از هرگونه انحراف اخلاقی به دور است و سلامت اخلاقی دارد. او نسبت به والدین خود خوش رفتار و پناهگاهی برای زن و فرزندان خود است. پاکی چشم وعقل و فکر، توانایی تامین مالی خانواده، داشتن ایمان محکم، شهرت اجتماعی و توان دفاع از حریم خانواده هم از شاخص های مرد ایده آل است. مرد پاکیزه، پارسا، سخاوتمند و دست و دلباز می تواند تکیه گاه خوبی برای خانواده و همسر خود باشد. طبیعی است می توان به این فهرست، صفات دیگری را افزود؛ اما بسیاری از خانم ها به هنگام انتخاب همسر بر این ویژگی ها تاکید می کنند.

در مقابل بد نیست به بدترین صفاتی که یک مرد می تواند داشته باشد و بیشتر خانم ها از آن بیزارند، اشاره کنیم که عبارت است از نجیب نبودن و لاف زنی. همه خانم ها از مرد دروغگو و لاف زن متنفرند.

بیکاری، بی ارادگی و دمدمی مزاجی جزو بدترین صفات یک مرد است. هم چنین خانم ها از مرد خسیس، گوشه گیر و منزوی، رنجور، بدبین، شکاک و وسواسی خوششان نمی آید. مردی که همواره خود را به مریضی بزند و همسر و فرزندان را در مشکلات تنها بگذارد ایده آل هیچ زنی نیست. زورگویی و سلطه جویی نیز جزو صفات ناپسند برخی آقایان است که خانم ها از آن بیزارند. بسیاری از خانم ها هم از وابستگی همسرشان به خانواده، برادر، مادر، دوست یا یک آشنا در زندگی مشترک رنج می کشند و از این که همسرشان اعتمادبه نفس کافی ندارد، دلخور هستند.به این ترتیب بدیهی است که خانم ها همسر وابسته و بدون اعتمادبه نفس را نمی پسندند.حال اگر آقایان تا به این جا از مطلب راضی نشده اند، باید در ادامه توجه آنان را به صفات زن ایده آل جلب کنیم. آقایان نیز در انتخاب همسر ایده آل واجد مشترکات زیادی هستند که مهم ترین آن ها را ذکر می کنیم. آقایان در وهله اول دوست دارند همسری باایمان، پاکدامن، باحیا و نجیب داشته باشند. همسر ایده آل بیشتر آقایان زنی است که جمال و زیبایی موردنظر آن ها را داشته و کم مهریه باشد. معمولا مردان زنی را دوست دارند که بچه دار شودو مهربان خو باشد. به طوری که همه دوستش داشته باشند. در مقابل همسر فروتن و متواضع باشد و در مقابل او آراسته و زیبا باشد. همسر ایده آل مردان کسی است که موقر باشد و از همسرش حرف شنوی داشته باشد. کارها را آسان بگیرد و طبع ملایم و نرم داشته باشد. حافظ احترام و حیثیت شوهر باشد و عیب های شوهرش را در زمان غیبت او بپوشاند. در این زمینه اولویت ها فرق می کند و ممکن است فردی چند خصوصیت را در اولویت خود قرار دهد و البته مهم همین است که با شناخت از طرف مقابل، زوج ها سعی کنند مشترکات خود را بیابند و براساس آن مشترکات تصمیم گیری کنند. آقایان نیز برخی ویژگی ها را در خانم ها نمی پسندند که مهم ترین آن ها را ذکر می کنیم. خانمی که متکی به زیبایی ظاهری اش باشد محبوب هیچ مردی نیست. وابستگی و فخرفروشی به ثروت خانوادگی و فردی هم مردان را آزار می دهد. هم چنان که مدیریت و زورگویی در خانواده هم از سوی زنان قابل تحمل نیست. جاه طلبی، لجبازی، نافرمانی، سرکشی و طغیانگری هم از دیگر صفاتی است که مردان از آن فراری هستند. بدیهی است که صفات منفی چه در مرد و چه در زن مذموم است و هر دو جنس باید از آن عاری باشند اما ما در این جا تلاش کردیم خصوصیات زن و مرد ایده آل را از دریچه نگاه جنس مخالف ارزیابی کنیم. به گفته دکتر اقلیما جوانان پس از پیداکردن اشتراکات کافی، باید خانواده یکدیگر را مورد بررسی قرار دهند تا برای پیوند ازدواج بین دو خانواده مشکلی پیش نیاید. در بسیاری از مواقع دختر و پسر با یکدیگر به تفاهم می رسند اما خانواده ها و اختلاف تفکر، طبقه اجتماعی و فرهنگی مانع ازدواج آن ها می شود. بنابراین توجه به جایگاه خانواده اهمیت اساسی دارد. درنهایت اگر بتوان ملاک مشترک زن و مرد ایده آل را ذکر کرد، باید گفت هر زن و مردی در جست وجوی همسر ایده آل خود، به دنبال هم زبان است، کسی که همدل و شریک زندگی او باشد و بتواند او را درک کند.