يكي از اموريكه براي هر خانواده‏اي كم يا بيش اتفاق ميافتد مهمانداري است،به طوريكه ميتوان آنرا از لوازم حتمي زندگي دانست،مهمان نوازي رسم خوبي است،دلها را با هم مربوط ميكند،باعث مودت ومحبت ميشود،كينه‏ها و كدورتها را برطرف ميسازد،همنشيني و رفت وآمدبا دوستان و خويشان يكي از بهترين تفريحات سالم بشمار ميرود.
پيغمبر اسلام صلي الله عليه و آله فرمود:«رزق مهمان از آسمان‏نازل ميشود.وقتي آنرا خورد،گناهان ميزبان آمرزيده مي‏شود (1) ».
امام رضا عليه السلام فرمود:«سخاوتمند از غذاي مردم ميخورد تااز غذايش بخورند.اما بخيلاز غذاي مردم نمي‏خورد مبادا از غذايش‏بخورند (2) ».
رسول خدا فرمود:«همنشيني با دوستان ايجاد محبت ميكند (3) ».
امام محمد تقي عليه السلام فرمود:«نشستن با دوستان دل را زنده وعقل را بارور ميكند و لواندك باشد (4) ».
روان انسان در اين درياي متلاطم زندگي به آرامش احتياج دارد،چه آرامشي بهتر از اينسراغ داريد كه جمعي از دوستان و خويشان با وفادر انجمني گرد آيند،مشكلات زندگي راموقتا به دست فراموشي بسپارند،با سخنان شيرين و دلپذير محفل انسشان را با صفا سازند،هم تفريح وتجديد نيرو كنند هم پيوند دوستي را مستحكم سازند.
آري مهمانداري رسم بسيار خوبي است و كمتر كسي پيدا ميشود كه حسنش را انكار كندليكن دو محذور بزرگ بوجود آمده كه اكثرخانواده‏ها تا بتوانند از زير بارش شانه خاليميكنند و تا ضرورت اقتضانكند تن بدان نميدهند.
مشكل اول-تجملات زندگي و چشم و همچشميهاي بيجا زندگي‏را دشوار ساخته است،اسباب و لوازم منزل كه براي رفع احتياج وتحصيل راحتي بوده از صورت حقيقي خارج شدهو به صورت تجمل وخودنمائي در آمده است،و همين موضوع مهمانيها و رفت وآمدهاي‏دوستانه را تقليل داده است،شايد اكثر مردم بي‏ميل نباشند كه با دوستانوخويشانشان رفت و آمد كنند ليكن چون نتوانسته‏اند بر طبق دلخواه اسباب‏و تجملاتزندگي را فراهم سازند و زندگي خويشتن را ناقص مي‏پندارنداز رفت و آمد با دوستان امتناعدارند،يك فكر غلط دست و پاي مردم رابسته دنيا و آخرتشان را تباه خواهد ساخت.
خانم محترم،مگر دوستان براي تماشاي اسباب لوكس به منزل شماميآيند،اگر چنينمنظوري دارند بهتر است‏به فروشگاهها و موزه‏ها بروند،مگر نمايشگاه اشياء لوكس بازكرده‏ايد و براي خودنمائي آنها را به منزل‏دعوت مينماييد؟رفت و آمد براي انس و محبت وتفريح است نه براي فخرو مباهات و خودنمائي،مهمانها براي پر كردن شكم و تماشا به منزلشمانميآيند بلكه مهماني را يك نوع احترام ميشمارند،آنان هم از اين رقابتها وتجمل پرستيها بتنگ آمده‏اند و سادگي را دوست دارند ليكن اينقدر جرئت‏ندارند كه اين رسم غلط را پايمالسازند و خودشان را از اين قيد و بنداختياري آزاد نمايند اگر شما با سادگي از آنان پذيرائيكنيد نه تنها بدشان‏نميآيد بلكه خشنود هم خواهند شد،بعدا از همين روش ساده شما پيروينموده بدون تكلف و سختي از شما پذيرايي خواهند كرد،در اينصورت‏ميتوانيد با كمالسادگي رفت و آمد كنيد و از نعمت انس و مودت بهره‏مندگرديد،بنابراين،اين مشكل را بهآساني ميتوان حل كرد ليكن قدري‏جرئت و شجاعت لازم دارد.
مشكل دوم-كارهاي سنگين و دشوار مهمانداري است.خانم‏ناچار است در ظرف چند ساعتوسائل پذيرايي چندين نفر را فراهم‏سازد،و به همين علت غالبا بعض غذاها مطابق دلخواه ازكار در نمي‏آيد،در آنصورت مرد از يك طرف ناراحت ميشود كه پول خرج كردم در عين‏حالآبرويم ريخت،زن از طرف ديگر ناراحت است كه زحمت كشيدم درعين حال پيش مهمانهاآبرويم ريخت و زن بي‏سليقه‏اي معرفي شدم،بدتراز همه جواب نق نق‏هاي شوهرم را چهبگويم؟بدين جهت كمتر مجلسي‏پيدا ميشود كه بدون اضطراب و دلهره خاتمه پذيرد،همينامر باعث‏شده‏كه خانواده‏ها غالبا از مهماني كردن گريزانند و از تصور آن بخود ميلرزند،البتهما هم تصديق داريم كه مهمانداري كار آساني نيست،ليكن عمده‏اشكال از اينجا پيدا شده كهخانم مهماندار راه و رسم مهمانداري را خوب‏نميداند و ميخواهد در ظرف دو سه ساعتكارهاي بسيار زياد و دشواري‏را انجام دهد،در صورتي كه اگر كاردان و با تدبير باشد ميتواندبخوبي وآساني بهترين مجلس را برگزار كند،اكنون دو نمونه مهمانداري را برايتان‏مجسمميسازيم هر كدام را بهتر پسنديديد ميتوانيد انتخاب نماييد:
نمونه اول-مرد وارد منزل شده به همسرش ميگويد:شب جمعه‏مهمان داريم،ده نفر ازدوستان را براي صرف شام دعوت نموده‏ام،خانم‏كه از مهمانداريهاي گذشته خاطرات تلخيدارد از شنيدن نام مهمان قلبش به تپش افتاده بدين عمل اعتراض ميكند،بالاخره مرد بادليل و برهان والتماس و درخواست او را قانع ميسازد كه ترتيب اين مهماني ضرورت‏دارد وبهر جور شده بايد وسيله آنرا فراهم سازي،از آنوقت تا روزپنجشنبه با نگراني و اضطراب بسرميبرند،بالاخره روز پنجشنبه فرا رسيددر اين روز بايد وسائل پذيرائي فراهم شود،خانم يا آقابراي خريد جنس‏از منزل خارج ميشود،در بين راه فكر ميكند چه چيزهايي را بايدخريداري‏نمايد.بالاخره چند رقم جنس مورد لزوم را خريده نزديك ظهر به منزل‏برميگردد،عمليات خانم بعد از ظهر شروع ميشود،ناهار را خورده ونخورده از جا برخاسته مشغول كارميشود،ليكن كار كه يكي دو تا نيست،خودش را در مقابل انبوهي از كارهاي دشوار مشاهدهميكند مثلا بايدسبزيها را پاك نموده بشويد و خرد كند،سيب زميني و پياز را خرد كند،لپه‏هارا پاك كند،برنج را پاك نموده خيس كند،گوشتها را خرد كند،ميخواهد دو سه رقم خورشبپزد و احيانا مرغ سرخ كند،كباب بپزد،چلوبپزد،قند خرد كند،ظرفها را بشويد،اتاق پذيراييرا مرتب سازد،همه اين‏كارها را ميخواهد دست تنها يا با يك كمك انجام دهد،با عجلهواضطراب مشغول ميشود،ميخواهد سبزي خرد كند ولي نميداند كاردكجاست،قدري اينطرف و آنطرف ميگردد تا پيدايش كند،ميخواهدخورش بپزد،مي‏بيند فراموش كرده پيازبخرد،برنج را بار گذاشته مي‏بيندنمك نيست،يكي را ميفرستد دنبال خريد پياز و نمك،بهريك از وسائل‏طباخي احتياج پيدا كند بايد مدتي بگردد تا پيدايش كند،به سر خدمتكاردادميزند،به دخترش نفرين ميكند،با پسرش دعوا ميكند،در وسط كار نفت‏چراغ طبخ يا گازتمام ميشود،اي خدا ديگر چه كنم؟ در همين حال زنگ درب منزل بصدا در آمده مهمانهايكي پس ازديگري وارد ميشوند،مرد بيچاره كه از اضطراب و ناراحتيهاي همسرش‏خبر دارداز آنان استقبال ميكند،پس از سلام و تعارف بسراغ چاي ميرودليكن مشاهده ميكند كههنوز سماور را روشن نكرده‏اند،به پسر يا دخترش‏داد ميزند چرا سماور را روشن نكرده‏ايد،بالاخره بعد از ساعتي چاي‏درست ميشود اما مي‏بيند قند خرد كرده ندارند،تازه مشغولخرد كردن قندميشوند،بالاخره بعد از چندين مرتبه رفت و آمد چند استكان چاينزدمهمانها ميگذارد،چشمش به مهمانهاست ولي دلش در آشپزخانه است،زيرا ميداند درآشپزخانه غوغاست،در مقابل سخنان شيرين دوستان لبخندسردي تحويل ميدهد اما دلشدر اضطراب و از عاقبت اين مهماني بيمناك‏است،بدتر از همه اينكه مهمان زن هم داشتهباشند يا مدعوين از خويشان‏باشند،در اينصورت مرتبا از مرد مي‏پرسند پس خانم كجاتشريف دارد؟
مرد جواب ميدهد مشغول كار است الآن خدمت ميرسد،گاهي خانم‏ناچار ميشود دربحبوحه كار سري به مهمانها بزند،با لبهاي خشكيده وقلب لرزان سلام و تعارفي ميكند امامگر ميتواند چند دقيقه نزد آنها بماند؟
فورا عذرخواهي كرده برميگردد،بالاخره غذا تهيه ميشود ليكن غذاييكه‏در چنين شرائط واوضاعي تهيه شود تكليفش معلوم است،بعد از اينكه ازآشپزخانه نجات پيدا كرده تازهميخواهد سبزي پاك كند،ماست و ترشي ومربا در ظرفها بريزد،شربت و دوغ سالاد درستكند،ظرفهاي غذاخوري‏و تميز و آماده كند،بدبختي اينجاست كه وسائل و ظرفها همجاي‏مخصوصي ندارند،هر يك از آنها را در جايي بايد پيدا كند،بالاخره شام‏حاضر ميشود،مهمانها غذا خورده خداحافظي ميكنند. نتيجه-اما غذاها يكي شور شده يكي بي‏نمك،يكيسوخته يكي‏نپخته،از كثرت اضطراب بعض غذاها را فراموش نموده‏اند سر سفره‏بگذارند،اماخانم در حدود ساعت دوازده از كار خلاص خواهد شد،اما باتن خسته و اعصاب ناراحت،ازظهر تا حال نتوانسته دقيقه‏اي استراحت‏كند،فرصت نداشته ساعتي با خويشان يا خانممهمانها بنشيند صحبت كند،حتي نتوانسته به طور كامل سلام و احوالپرسي كند.
اما مرد جز ناراحتي و اضطراب چيزي عائدش نشده با اينكه پول‏زيادي خرج كرده غذايمطبوعي نداشته،از تاسيس مجلس پشيمان است،ممكن است از شدت ناراحتي دعوا كند وخانم خسته را مورد سرزنش‏قرار دهد.
زن و شوهر نه تنها از اين مهماني سودي نبرده‏اند بلكه ممكن است‏اسباب اختلاف وكشمكش واقع شود،اگر سالم در رفتند تصميم ميگيرندبعد از اين هوس مهمانداري ننمايند.
اما مهمانها چون به حالت اضطراب و پريشاني ميزبانها توجه دارندبه آنان خوش نخواهدگذشت.از خوردنيها و آشاميدنيها لذت نخواهندبرد،پيش خود ميگويند كاش اصلا به چنينمجلسي نرفته بوديم تا اين همه‏اسباب مزاحمت فراهم سازيم.
يقين دارم هيچيك از خوانندگان يك چنين مهماني پر دردسري رانمي‏پسندد و تركش را برفعلش حتما ترجيح خواهد داد.
آيا ميدانيد علت اين همه ناراحتي و دردسر چيست؟تنها علتش‏همان نامنظم بودن زندگي وعدم آشنايي خانم به فن مهمانداري است.و الامهمانداري اينقدرها هم مشكل نيست. اكنونبه نمونه دوم توجه فرماييد:
نمونه دوم-مرد وارد منزل شده به همسرش ميگويد:ده نفر ازدوستان را براي صرف شامشب شنبه دعوت نموده‏ام،خانم پاسخ ميدهد:
بسيار خوب،براي شام چي تهيه كنيم؟در اين مورد با هم مشورت نموده‏تصميم ميگيرند،آنگاه با صبر و حوصله تمام احتياجات و لوازم پذيرايي رابا قيد مقدار يك بيك روي كاغذياداشت مينمايند.باز هم يك مرتبه ديگربا دقت آنرا ميخوانند مبادا چيزي فراموش شدهباشد.با يك بررسي ثانوي‏آنچه را در خانه موجود دارند رويش خط ميكشند،و چيزهايي را كهبايدخريد در صورت جداگانه‏اي يادداشت مينمايند،در سر فرصت آنها راخريداري نموده درمنزل ميگذارند،روز پنجشنبه كه هنوز يك روز به فرارسيدن موعد مقرر باقي مانده بعضكارهاي روز جمعه را جلو مياندازند،مثلا خانم و آقا و فرزندانشان در موقع فراغت همكارينموده سبزيها راتميز كرده خرد ميكنند،سيب زميني و پياز را شسته آماده ميسازند،برنجراتميز كرده خيس ميكنند،لپه‏ها را پاك ميكنند،قندها را خرد ميكنند،نمكدانها را نمككرده در جاي خودش ميگذارند،ظرفهاي مورد احتياج‏را تميز و آماده ميكنند،خلاصه:كارهايي را كه ميتوان جلو انداخت‏به طورتفريح انجام ميدهند.
صبح روز جمعه بعد از صرف صبحانه خانم بعضي كارها راانجام ميدهد مثلا گوشتها را خردكرده كنار ميگذارد مرغهارا تميز كرده سرخ ميكند،سبزي و سيب زميني را سرخ كردهكنارميگذارد،خلاصه بعضي كارها را پيش از ظهر انجام ميدهد،معلوم است همه اين كارها رابا صبر و حوصله انجام ميگيرد و بر خانم چندان دشوار نخواهد بود،هم اين كارها را انجامميدهدهم به ساير امور خانه‏داري ميرسد،بعد از صرف ناهار و استراحت مشغول‏بقيه كارهاميشود،اما كار زيادي ندارد زيرا اكثر كارها قبلا انجام گرفته واسباب و لوازم زندگي هم مرتباست،در ظرف يكي دو ساعت،بدون دادو قال و عجله و شتاب بقيه كارها را انجام ميدهد،بهطوريكه اوائل شب‏ديگر كار ندارد،آنگاه خودش را تميز و لباسهايش را عوض ميكند.سماورراروشن نموده در انتظار آمدن مهمانهاست،اگر از خويشان و محارم‏باشند به استقبالشانميرود،بدون اضطراب و نگراني از آنها پذيرايي‏ميكند،در ضمن گاهي هم سري به آشپزخانهميزند،موقع شام با كمال‏راحتي سفره را آماده ميكند،اگر لازم باشد از شوهر و فرزندانش نيزدراين موقع استمداد مينمايد،به زودي و آساني شام آماده ميشود.
مهمانها با كمال آسايش و خوشي شام را صرف ميكنند و به اين‏صورت خاتمه مي‏پذيرد.
نتيجه-اما مهمانها علاوه بر خوردن غذاهاي لذيذ و مطبوع ازنعمت انس و مودت نيزبرخوردار شده با كمال آسايش گفته و شنيده‏اند،هرگز خاطره خوش آن شب و چهره بشاشميزبان را فراموش نخواهندكرد،پذيرايي گرم او و سليقه و كارداني كدبانوي خانه را ستايشخواهند كرد.

اما مرد ساعاتي از شب را با كمال آسودگي در كنار مهمانها نشسته‏بهترين تفريحات سالم راداشته است،از اينكه توانسته به نحو دلخواه ازدوستانش پذيرايي كند شاد و خوشحال است،واز وجود چنين بانوي‏كارداني كه با ذوق و سليقه خويش مجلس را به خوبي برگزار نموده برخودمي‏بالد،بيش از پيش بخانه و چنين بانوي شايسته‏اي علاقه‏مند خواهد شد. اما خانمچون لوازم پذيرائي را با صبر و حوصله و به طور عادي‏تهيه نموده خسته و وامانده نميشود،عصباني و ناراحت نيست،پيش‏شوهرش و مهمانها هميشه سر بلند است،و خوشنود است كهتوانسته بدون‏اضطراب و نگراني به بهترين وجه از مهمانها پذيرايي كند،بدينوسيله‏لياقت وكارداني خويش را باثبات رسانده دل شوهرش را بدست آورده‏اس
ت.بعد از اينكه اين دو روشرا ملاحظه فرموديد هر كدام را كه‏پسنديديد ميتوانيد انتخاب كنيد

 پي‏نوشتها:
1-وسائل ج 16 ص 557
2-وسائل ج 16 ص 520
3-بحار ج 74 ص 355
4-بحار ج 74 ص 353

 5-مستدرك ج 2 ص 550
6-وسائل ج 14 ص 15
7-بحار ج 103 ص 248
8-مستدرك ج 2 ص 532
9-آئين شوهرداري ص 172.
10-بحار،ج 1 ص 165.
11-بحار ج 1 ص 174.
12-بحار ج 103 ص 258.