كسيكه خوش اخلاق باشد،با مردم خوشرفتاری كند،با لب خندان‏سخن بگويد،در مقابل حوادث و مشكلات بردبار باشد،محبوب همه است،دوستانش زيادند،همه دوست دارند با اومعاشرت و رفت و آمد كنند،عزيزو محترم است،به ضعف اعصاب و بيماريهای روانی مبتلا نميشود،برمشكلات و دشواريهای زندگی پيروز ميگردد،از زندگی لذت مي برد،و برمعاشرانش خوش ميگذرد.
امام صادق عليه السلام فرمود:«هيچ زندگانی گواراتر از خوش‏اخلاقی نيست.» (1)
اما كسيكه بد اخلاق باشد،با صورت درهم كشيده با مردم ملاقات‏كند،در مقابل حوادث وناملايمات داد و فريادش بلند شود،بي خود داد وقال راه بيندازد،تند خو و بد زبان باشد زندگی تلخ و ناگواری خواهدداشت،خودش هميشه ناراحت و معاشرينش در عذابند،مردم از او متنفرواز معاشرتش گريزانند،آب خوش از گلوی خودش و معاشرانش پائين‏نميرود،خواب و خوراك درستی ندارد.برای انواع بيماريها مخصوصاضعف اعصاب كاملا آمادگی دارد،هميشه اوقاتش تلخ و آه و ناله‏اش بلند است،دوستانش كم‏اند،محبوب كسی نيست.
پيغمبر اسلام صلی الله عليه و آله فرمود:«آدم بد اخلاق نفس خودش‏را در رنج و عذاب دائم قرار ميدهد.» (2)
خوش اخلاقی برای همه لازم است مخصوصا برای زن و شوهرضرورت دارد،زيرا هميشه با هم هستند و ناچارند با هم زندگی كنند.
خانم محترم،اگر ميخواهی به خودت و شوهر و بچه‏هايت‏خوش‏بگذرد اخلاقت را اصلاح كن،هميشه شاد و خندان باش،اوقات تلخی ودعوا نكن،خوش برخورد و شيرين زبان باش،بااخلاق خوش ميتوانی‏خانه‏ات را بصورت بهشت‏برين درآوری،حيف نيست‏با بداخلاقی آنرابه‏صورت جهنم سوزانی تبديل كنی و خودت و شوهر و فرزندانت در آن‏معذب باشيد؟توميتوانی فرشته رحمت‏باشی،محيط خانه را با صفا ونورانی گردانی،چرا آنرا به صورت زندان تاريكی در ميآوری؟لب خندان وشيرين زبانی تو دل شوهر و فرزندانت را غرق سرور وشادمانی ميگرداند،غم و اندوه را از دلشان بر طرف ميسازد.آيا ميدانی:بامداد كه فرزندانت‏به‏مدرسه يا سر كار ميروند اگر با تبسم و گرمی از آنها بدرقه كنی چه تاثيرنيكوئی درروح و اعصابشان خواهی گذاشت.
اگر به زندگی و شوهرت علاقه داری بد اخلاقی نكن،زيرا اخلاق‏خوب بهترين پشتوانه پيمان زناشويی است.
اكثر طلاقها در اثر بد رفتاری زن و شوهر و عدم توافق اخلاقی پيداميشود.آمار طلاقها اين مطلب را تاييد ميكند.عدم توافق اخلاقی نخستين‏علت‏بروز اختلافات خانوادگی است.
به عنوان نمونه به آمار سالهای 47 و 48 و 49 اشاره ميكنيم:«درسال 1347 از 16039 پرونده شكايت كه به دادگاه خانواده رسيده است،12760 پرونده بر اساس عدم توافق اخلاقی بودهاست.در سال 1348 ازميان 16058 پرونده اختلافات زناشويی 11246 پرونده به عدم توافق‏ميان زن و شوهر اختصاص داده شده است.يعنی با يك آمار خيلی ساده‏می‏بينيم كه بيش از هفتاد درصد اختلافات زناشويی به واسطه عدم توافق‏اخلاقی بروز ميكند. (3) »
خانم محترم،با خوش اخلاقی عشق و محبت‏شوهرت را جلب كن‏تا به زندگی و خانواده علاقه‏مند شود،با شوق و ذوق كار كند و اسباب رفاه‏شما را فراهم سازد،اگر خوش اخلاقی كردی دنبال شب نشينی و عياشی‏نمی‏رود و زودتر به خانه ميآيد.
زنی به شورای داوری شكايت كرد كه:«شوهرم هميشه ناهار و شام‏را بيرون خانه ميخورد.
شوهر جواب داد:علت اينست كه زنم اصلا سازگاری ندارد وبد اخلاق‏ترين زن دنياست.
زن ناگهان خيز برداشت و در حضور اعضای داوری شوهرش راكتك زد. (4) »
اين خانم نادان خيال ميكرد با شكايت و فحش و كتك ميتوان‏شوهر را به خانه جلب كرد،درصورتی كه يك راه عقلی و ساده داشت وآن خوشرفتاری و خوش اخلاقی بود.
زنی در شورای داوری گفت:شوهرم 15 ماه است كه با من حرف‏نميزند و مخارج ما را به وسيله مادرش می‏فرستد.
مرد در جواب گفت:چون از دست‏بد اخلاقيهای زنم بتنگ آمده‏بودم تصميم گرفتم صحبت نكنم و مدت 15 ماه است‏باينكار ادامه‏ميدهم. (5) »
اكثر مشكلات زناشويی را با هوشياری و اخلاق خوش ميتوان حل‏كرد.اگر شوهرت كم محبت است،اگر به خانه و زندگی علاقه ندارد،اگردنبال عياشی ميرود،اگر دير به خانه ميآيد،اگر شام و ناهار را بيرون صرف‏ميكند،اگر بد رفتاری ميكند،اگر تندخويی و دعوا ميكند،اگرثروتش رابباد ميدهد،اگر دم از طلاق و جدايی ميزند همه اينها و صدها مانند اينها رابوسيله خوشرفتاری و اخلاق خوش ميتوان حل كرد.تو اخلاق و رفتارت‏را عوض كن و نتيجه اعجازآميز اخلاق خوب را تماشا كن.
امام صادق عليه السلام فرمود:«خدا به آدم خوش اخلاق ثواب‏جهاد ميدهد،صبح و شب برايش ثواب نازل ميشود. (6) »
حضرت صادق عليه السلام فرمود:هر زنيكه شوهرش را اذيت كندو اندوهگينش سازد  ازرحمت‏خدا دور است.و هر زنيكه به شوهرش‏احترام بگذارد و آزارش نرساند و فرمانبردارش باشد خوشبخت ورستگار است‏». (7)
به رسول خدا صلی الله عليه و آله عرض شد:«فلان شخص زن خوبی است.روزها روزه دارد وشبها عبادت ميكند.ليكن بد اخلاق است‏همسايگانش را آزار ميرساند».
فرمود:«هيچ خير و خوبی ندارد.و از اهل دوزخ ميباشد (8) ».
توقعات بيجا
امكانات مالی و درآمد همه افراد يكسان نيست.همه نميتوانند دريك سطح زندگی كنند.هرخانواده‏ای بايد حساب دخل و خرج خودشان‏را بكنند و بر طبق درآمدشان خرج كنند.انسان همه طور ميتواند زندگی‏كند.عاقلانه نيست كه برای تهيه امور غير ضروری دست‏به قرض ونسيه‏بزند.
خانم محترم،تو كدبانوی خانه هستی،عاقل و فهميده باش،حساب‏خرج و دخلتان را بكن.ببين چطور ميتوانيد خرج كنيد كه آبرويتان محفوظ بماند و هميشه پولدار باشيد،عاقبت‏انديش باش،چشم و همچشميهای‏بيجا را كنار بگذار،اگر فلان مد لباس را در تن خانمی ديدی و وضع‏اقتصادی شما اقتضای خريد آنرا ندارد،شوهرت را به تهيه آن وادار نكن،اگر چيز لوكس و قشنگی را در منزل همسايه مشاهده نمودی به شوهرت‏اصرار نكن كه بايدآنرا تهيه كنی،اگر فلان دوست‏يا خويش و قوم شماخانه‏اش را با فرشهای زيبا و گرانقيمت واسباب لوكس زينت كرده لازم‏نيست‏خودتان را بسختی بيندازيد تا از او تقليد كنيد،تو كه ميدانی وضع‏اقتصادی و در آمد شما ايجاب نميكند چرا شوهرت را به وام گرفتن ونسيه‏گرفتن و قسطی خريدن و كارهای غير مشروع وادار ميكنی؟
آيا عقلائی است كه برای رقابت‏با ديگران از بانك وام بگيريد وفلان جنس غير ضروری ولوكس را بخريد و در خانه بگذاريد،آيا صلاح‏است كه زندگی خودتان را بر وام گرفتن و نسيه كردن و قسطی خريدن‏پايه‏گذاری كنيد و يك سری اشياء غير ضروری را در خانه جمع‏آوری‏نمائيد.
آيا بهتر نيست قدری صبر كنيد تا اوضاع مالی شما بهتر شود؟هرماه مقداری از درآمدتان راپس‏انداز كنيد،وقتی وضع اقتصادی شما خوب‏شد و توانستيد جنس مورد نظرتان را تهيه نمائيد با پول نقد آنرا خريداری‏كنيد.
بيشتر اين رقابتها و ولخرجيها از خانمهای نادان و خودخواه‏سرچشمه ميگيرد.با ديدن يكچيز لوكس فورا بهوس افتاده و سر به جان‏شوهر بيچاره گرفته كه بايد آنرا تهيه كنی.به قدری نق نق و پافشاری نموده‏كه ناچار ميشود وام بگيرد يا قسطی بخرد و خودش را بيچاره كند وهميشه‏قرضدار باشد.
گاهی ناچار ميشود زندگی زناشويی را بر هم بزند و زن‏خودخواهش را طلاق بدهد تا از شرتقاضاهای بيجا و سرزنشها وزخم زبانهای او خلاص شود يا خودكشی كند تا از اين زندگی پر ازايراد وبهانه نجات پيدا كند.به داستانهای زير توجه فرمائيد:
«مردی در دادگاه ميگفت:مدتی است زنم به واسطه القاآت زن‏همسايه پايش را توی يك كفش كرده كه بايد يا برايش تلويزيون بخرم ياطلاقش بدهم.در ماه فقط 300 تومان حقوق ميگيرم،صد تومانش اجاره‏خانه است‏با دويست تومان ديگر بايد يكماه تمام مخارج خانواده سه نفريمان را تامين كنم،كجا ميتوانم تلويزيون بخرم؟ (9) ».
مردی در دادگاه ميگويد:«خانم دلش لباسهای آخرين مدل‏ميخواهد.خانم ميخواهد خودشرا عين يك زن مرد پولدار در بياورد،آخربه خدا به دين به مذهب تمام حقوق من 900 تومان است،300 تومان آنراكرايه خانه ميدهم.شما بگوئيد من با 600 تومان شام و ناهار تهيه كنم يابرای خانم پوستيژ و كفش و كلاه بخرم؟»در آخر به مادر زنش ميگويد:دختر مال شما.چشم،طلاقش ميدهم ودور هر چه زن است‏خط ميكشم (10) ».
مردی كه خودكشی كرده بود وقتی بهوش آمد گفت:«من شاگردراننده‏ام،سه سال است ازدواج كرده‏ام،زنم توقعات خارج از حد دارد،چون نميتوانم توقعاتش را برآورده كنم مرتبامرا سرزنش ميكند،سرزنشهای او بالاخره مرا بستوه آورد و تصميم بخودكشی گرفتم (11) ».
زنی به شوهرش ميگويد:«يا سيگار خارجی بكش يا طلاقم بده (12) ».
اينگونه زنها اصلا معنا و هدف ازدواج را درك نكرده‏اند.
زناشويی را يك نوع برده‏گيری تصور نموده‏اند.بدين منظور شوهركرده‏اند كه به خواسته‏ها وهوسهای كودكانه خويش جامه عمل بپوشند.
شوهری را ميخواهند كه مانند يك نوكر بی‏اجر و مزد بلكه يك اسيربرايشان زحمت‏بكشد وحاصل دسترنج‏خويش را دو دستی تقديم خانم كند تا در راه بلند پروازيها و هوسهای خام خويش به مصرف برساند.
كاش باين مقدار قناعت ميكردند و توقعات بيش از حد نداشتند.
گاهی توقعاتشان به قدری زياد است كه مجموع درآمد شوهر كفايت‏نميكند،اصولا كاری بادرآمد شوهر ندارند،چيزی را كه هوس كردندحتما بايد تهيه شود،هر چه بشود بشود،گر چه شوهر ورشكست‏شود يادست‏بكارهای غير مشروع بزند،خانم خواسته و بايد تهيه شود.
يكی از عوامل بزرگ ورشكست مردها همين توقعات بيجای‏خانمها و چشم و همچشميهاست،سرزنشها و نق نق‏های زن است كه مردرا به كارهای غير مشروع وادار ميكند،اينگونه زنهای ازخود راضی وخودخواه ننگ بانوان بشمار ميروند.گيرم با اين توقعات و ايرادها طلاق‏گرفتی آنوقت كارت اصلاح ميشود؟ نه ، مطمئن باش هرگز بآرزوهايت‏نخواهی رسيد،ميروی در خانه پدرت وسر بار پدر و مادرت خواهی شد و تا آخرعمر بايد از نعمت انس و محبت و بچه‏داری محروم شوی،خيال ميكنی‏مردها برای خواستگاری تو صف كشيده‏اند، نه،چنين نيست،زنهائي كه‏طلاق ميگيرند كمتر شانس ازدواج دارند،بر فرض اينكه شوهر ديگری‏پيدا كردی ازكجا كه بهتر از شوهر اولت‏باشد؟
آيا بهتر نيست عاقبت‏انديش باشی؟حساب دخل و خرجتان رابكنيد و به مقدار درآمدتان خرج كنيد؟مگر خوشی و آسايش فقط با كفش‏و لباس و تلويزيون و يخچال فراهم ميشود؟به جای اين بلند پروازيها وهوسهای خام به زندگی و خانه‏داری و شوهرداری بكوش.با اظهار مهرومحبت محيط خانه را با صفا و نورانی كن.با زندگی ديگران كاری نداشته‏باش.بر طبق درآمدتان خرج كنيد.و از نعمت انس و محبت لذت ببر،با شوهر و فرزندانت‏بگوييد و بخنديد،در مخارج روزانه صرفه‏جويی كن،تااوضاع مالی شما بهتر شود و زندگی آبرومندی پيدا كنيد،شايد در آينده‏بتوانی به خواسته‏های خودت برسی،حتی اگر شوهرت ولخرج است وبيش ازتوانايی خويش خرج ميكند جلوش را بگير،نگذار برای خريداشياء غير ضروری وام بگيرد ياقسطی بخرد،زندگی شما مشترك است،هر چه او داشته باشد در واقع مال شما است،نترس نه ثروتش را بديگری‏ميدهد نه در خانه ديگری صرف ميكند،به جای خريد اشياء تجملی وغيرلازم وسائل ضروری منزل را تهيه كنيد،برای حوادث و پيش‏آمدها كه‏خواه ناخواه برای همه كس اتفاق ميافتد پس‏انداز داشته باشيد.
پيغمبر اكرم صلی الله عليه و آله فرمود:«هر زنيكه با شوهرش‏سازگار نباشد و او را برچيزهائيكه فوق توانايی اوست وادار كند اعمالش‏مورد قبول خدا واقع نميشود و در قيامت مورد غضب پروردگار جهان قرارميگيرد (13) ».
رسول خدا صلی الله عليه و آله فرمود:هر زنيكه با شوهرش‏ناسازگاری كند و به آنچه از جانب خدا رسيده قناعت ننمايد و بر شوهرش‏سختگيری كند و بيش از حد توانايی خواهش كنداعمالش قبول نميشود وخدا بر او خشمناك خواهد بود (14) ».
پيغمبر اسلام فرمود:«بعد از ايمان به خدا نعمتی بالاتر از همسرموافق و سازگار نيست (15) ».
شوهرت را دلداری بده
دشواری زندگی بر دوش مرد است.مخارج خانواده را بهر طورشده بايد تامين كند،در خارج منزل با صدها مشكل مواجه ميشود،ممكن‏است مورد توهين يا توبيخ رئيس قرار بگيرد،ممكن است‏با اذيت وكارشكنی همكارانش برخورد كند،ممكن است مطالباتش را نتواندوصول‏كند،ممكن است محل چك و سفته‏هايش را نتواند تامين كند،ممكن است‏به كسادی بازار و عدم درآمد برخورد نموده باشد،ممكن است‏شغل‏مناسبی پيدا نكند،گرفتاريهای مرديكی دو تا نيست،در زندگی روزمره باصدها از اين قبيل حوادث برخورد ميكند،آنهم نه يكمرتبه و دو مرتبه‏بلكه دائما و پيوسته،كمتر اتفاق ميافتد روزيكه ناراحتی تازه‏ای نداشته‏باشد،بيخود نيست كه عمر مردها غالبا كوتاهتر از زنهاست.آخر اعصاب‏يكنفر چقدر ميتواندحوادث و ناراحتی‏ها را تحمل كند!
انسان در اينگونه مواقع احتياج شديدی دارد به شخص دلسوزمهرباني كه دلداريش بدهد وروح و اعصابش را تقويت كند.
خانم گرامی،شوهر شما دلسوز ندارد،احساس غربت و تنهايی‏ميكند،از مشكلات فرار نموده به محيط خانه و شما پناه ميآورد،به‏دلجوييهای تو نيازمند است،اگر با روی درهم كشيده واوقات تلخ واردمنزل شد و آثار ناراحتی را در چهره‏اش مشاهده نمودی سلام و تعارف توازهمه روزه گرمتر باشد،اسباب استراحت و غذا و چای او را زود فراهم‏كن،درباره موضوعات ديگر اصلا صحبت نكن،ايراد نگير،تقاضا نكن،از گرفتاريهای خودت شكايت و درد دل نكن،بگذار خوب استراحت كند، اگر گرسنه است‏سير شود،اگر سرما خورده گرم شود،اگر گرماخورده‏خنك شود،آنگاه كه از خستگی در آمد و اعصابش راحت‏شد با زبان‏خوش سبب ناراحتی‏اش را بپرس اگر ديدی باز هم ميل نداردصحبت كند اصرار نكن،اما اگر شروع به درددل كرد خوب گوش‏بده،تمام حواست پيش او باشد،از خنده بيجا جدا اجتناب كن،بلكه ازشنيدن عوامل ناراحتی او اظهار تاسف كن،طوری وانمودكن كه بيش از خودش از عوامل گرفتاری او اندوهگين هستی،با اظهار محبت و دلسوزی زخمهای دلش را مرهم‏بگذار،بانرمی و ملايمت دلداريش بده،موضوع را در نظرش كوچك وبی‏اهميت جلوه بده،او را در قبال حل مشكل تشجيع كن.بگو:اينگونه‏حوادث از لوازم لا ينفك زندگی است و برای همه كس اتفاق ميافتد،چندان مهم نيست،انسان ميتواند با نيروی صبر و استقامت‏بر مشكلات‏پيروزگردد،اما به شرط اينكه خودش را نبازد،اصولا مردانگی وشخصيت انسان در اينگونه مواردظاهر ميشود،غصه نخور،صبر و كوشش‏كن تا مشكل حل شود،اگر احتياجی به راهنمايی داردو راهی به نظرت‏ميرسد پيش پايش بگذار و اگر راه صحيحی به نظرت نرسيد پيشنهاد كن‏بايكی از دوستان يا خويشان عاقل و خير خواه مشورت كند.
خانم محترم،شوهرت در مواقع گرفتاری به مهربانيها و دلجوييهای‏تو نيازمند است.بايد بداداو برسی و مانند يك پرستار مهربان بلكه يك‏روانپزشك دلسوز از او دلجويی كنی،از اين بالاتربگويم،بايد شخصيت‏خويش را باثبات رسانی و شوهرداری كنی،آری پرستار و روانپزشك‏كجاميتوانند مانند يك بانوی فداكار شوهرداری كنند؟غافلی كه مهربانيهاو دلداريهای تو چه اثرمعجز نمايی در روح شوهرت ميگذارد!دل واعصابش را آرام ميكند،به زندگی دلگرم ميشود،برای مبارزه با مشكلات‏آماده ميگردد،می‏فهمد كه در اين جهان تنها و بيكس نيست،به وفاوصميميت تو اطمينان پيدا ميكند،دوستدار و عاشق تو و اخلاقت ميشود،پيمان زناشويی شما استوار و محكم ميگردد.
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«در دنيا چيزی بهتر از همسرشايسته وجود ندارد.زنيكه شوهرش از ديدار او مسرور و شاد گردد (16) ».
حضرت رضا عليه السلام فرمود:«يك دسته زنها آنهايی هستند كه‏زياد بچه‏دار ميشوند،مهربان و با عاطفه هستند،در سختيها و پيش آمدهای‏روزگار،در امور دنيا و آخرت پشتيبان شوهرشان هستند،بزيان او كارنميكنند و گرفتاريهايش را زياده نميگردانند (17) ».
پی‏نوشتها:
1-بحار ج 71 ص 389.
2-بحار جلد 73 ص 298.
3-اطلاعات 15 آذر 1350.
4-اطلاعات 3 بهمن 1350.
5-اطلاعات سوم شهريور 1349.
6-بحار ج 71 ص 377.
7-بحار ج 103 ص 253.
8-بحار ج 103 ص 253.
9-اطلاعات 6 بهمن 1350.
10-اطلاعات اول آذر 1350.
11-اطلاعات 26 مرداد 1349.
12-اطلاعات 26 اسفند 1350.
13-بحار ج 103 ص 244.
14-بحار ج 76 ص 367.
15-مستدرك ج 2 ص 532.
16-بحار ج 103 ص 217.
17-مستدرك ج 2 ص 534.