تربيت فرزند از جمله مسئوليت هاي خطير و حساس در عالم وظايف و مسئوليت هاست . حساس بودن اين امر هم به دليل پيچيده بودن خصايص انسان و گستره وسيع رفتار هايي است که افراد در طول زندگي با آن مواجه مي شوند. محيط ها و شرايط گوناگوني مي توانند بر شخص تاثير گذار باشند و او را در مسيرهاي مختلف مطلوب و نا مطلوب جهت يابي نمايند. از اين ميان نقش پدر و مادر بسيار ظريف و حساس است و مي تواند در ابعاد متفاوتي موثر واقع شود. گزيده اي از آنچه در باب تربيت سالم و مفيد و موثر مي توان به آن اشاره نمود از اين قرار است.
عادت دادن به رفتار نيك : بر والدين لازم است كه در روح كودكان خود ، عادات و صفات نيكو كه در يك شخصيت سالم و نيرومند وجود دارد را پرورش دهند . از ميان اين عادات و صفات ، مي توان به موارد زير اشاره كرد :
الف : دوري كردن از بي باكي ب : دور كردن از غرور ج : دور كردن از بي ارادگي د : پايداري در مقابل بحران ها و گرفتاري ها هـ : پيروز شدن بر كشمكش ها ي روحي و رواني و حل كردن مشكلات زندگي او به طور مثبت و صحيح كه بر اساس تفكر و منطق صحيح باشد .پرورش صفات و عادات نيك و اخلاق كريم در روح كودك ، اين عادات در آينده اي نزديك براي او ، شخصيتي متكامل و ارزشمند را محقق مي سازد كه در آن هيچ گونه انحرافي مشاهده نخواهد شد .

مذهب ، منبع اصيل فضايل روحي و معيار صحيح جهت تشكيل شخصيت بلند انساني مي باشد . جامعه شناسان عنوان كرده اند كه هيچ پايگاهي براي رفتار و شخصيت اخلاقي ، بدون دين و مذهب ، باقي نمي ماند .
پرورش روح دينداري در كودك : والدين بايد در فرزندان خود ،روح دينداري ، ايجاد و پرورش نمايند ، چرا كه دين و مذهب در آينده ، آنان را از سقوط در جهنم رذائل و پستي ها ، حفظ مي كند . مسلح شدن كودك به مذهب ، براي او راه عملي زندگي را ترسيم مي نمايد . مذهب است كه او را از ذلت بندگي غير خدا، آزاد مي كند و از جرائم اجتماعي همچون تجاوز به حقوق ديگران و ... باز مي دارد . مذهب ، منبع اصيل فضايل روحي و معيار صحيح، جهت تشكيل شخصيت بلند انساني مي باشد . جامعه شناسان عنوان كرده اند كه هيچ پايگاهي براي رفتار و شخصيت اخلاقي ، بدون دين و مذهب ، باقي نمي ماند . بنابراين پايگاه شخصيتي كه از عقيده ي مذهبي و ديني تغذيه مي شود ، قهراً حكايت از اين منش و شخصيت دارد . تربيت اسلامي ، توجه خاصي به تهذيل وجدان و بالابردن سطح فكري و اجتماعي فرد دارد و او را به سوي كارهاي خير و همدلي با مردم و رفع زيان هاي آنان ، سوق مي دهد . پرورش ديني ، انسان را از آلودگي به ميكروب هاي فساد حفظ مي كند و او را به عنوان شخصيتي مورد اعتماد و الگويي نيكو براي ديگران قرار مي دهد .
 
تغذيه ي عاطفي و محبت : بر والدين لازم است كه كودكان خود را در كانوني گرم و پر از محبت و دلسوزي بدون افراط ، پرورش دهند . كودكي كه محبت و عاطفه ي والدين خود را از دست بدهد ، دچار عقده هاي خطرناك رواني مي شود كه از آن جمله مي توان به دزدي، دروغ، سنگدلي ،خشونت ، شرارت، حمله به ديگران و ... اشاره كرد . بر پدر و مادر است تا از اعمال «خشونت » در تربيت كودكان خود ، اجتناب نمايند و آنان را از محبت و عاطفه ، سيراب سازند . مباحث روان شناسي ثابت كرده است كه مهمترين عوامل نگراني و اضطراب ، به عدم وجود عاطفه در خانواده ، احساس محروميت از محبت و عاطفه در كودك و اين كه او يك موجودي زائد و ضعيف است كه در ميان جهاني پر از دشمن زندگي مي كند ، باز مي گردد . والدين بايد در تربيت كودك خود ، از پديده هاي زير اجتناب نمايند زيرا اين گونه برخوردها با كودك ، باعث مي شود او دچار عقده هاي خطرناك رواني شده و به سوي انحراف و ارتكاب اعمال زشت و يا حتي جنايت كشانده شود و اين موضوع براي جامعه بسيار خطرناك است . بعضي از اين رفتارها عبارتند از :

1. رفتار با خشونت و سنگدلي بيش از حد ؛ 2. استفاده از تنبيه بدني ؛ 3. به طور دائم از او ايراد گرفتن و بر ملا كردن عيب هاي او در برابر ديگران ؛ 4. نسبت به او بي اهميت بودن و او را در معرض اتهام قرار دادن ؛ 5. او را به نيكي ياد نكردن ؛ 6. او را در برابر ديگر برادران و خواهرانش بي ارزش جلوه دادن ؛ 7 . به وجود آوردن روحيه ي وابستگي در كودك : كودك را بايستي مستقل تربيت كنند تا كارها و اموري كه مربوط به شخص خودش است را به صورت مستقل انجام دهد .
روان شناسان مي گويند :«فردي كه داراي شخصيت و اراده ي ضعيف مي باشد . شخصيتي مستقل نداشته و در كودكي وادار نشده است تا خودش به دست خود كارهايش را انجام داده و مشكلاتش را حل كند .»
اگر خانواده علقه هاي مناسب و بجا را ايجاد کند مي تواند عاملي با نفوذ براي انتقال ارزش ها باشد.
عدالت ميان فرزندان : اسلام بر رعايت مساوات و عدالت ميان فرزندان ، تاكيد فراواني نموده و آن را عنصري مهم از عناصر تربيت موفق دانسته است . بنابراين والدين ، نبايد برخي از فرزندان خود را بر برخي ديگر ترجيح و امتياز دهند ، چرا كه اين موضوع منجر به شيوع بيزاري و دشمني ميان آنان مي شود.
راويان حديث مي گويند : رسول خدا(ص) به مردي نگاه مي كرد كه دو فرزند داشت . او يكي از آنان را بوسيد و ديگري را نبوسيد . رسول خدا (ص) با خشم به آن مرد فرمود : ميان آنان به مساوات رفتار نكردي .» مباحث روان شناسي به خوبي ثابت كرده اند كه عدم رعايت عدالت ميان فرزندان ، احساس نگراني را در درون كودك بر مي انگيزاند و بصيرتي كه باعث مي شود تا راه زندگي را با آرامش و راحتي ، طي كند ، كاهش مي يابد . طبعاً آدمي كه نگران و مضطرب است ، همواره احساس پوچي و شكنجه هاي روحي و رواني مي كند .
اجتناب از گفتار نامناسب: بر والديني كه مي خواهند فرزندان خود ، در آينده بر ايشان مايه ي افتخار شوند ، بايد از اداي گفتارهاي زشت و مخالف آداب و معيارهاي اخلاقي ، اجتناب و دوري نمايند . زيرا كودك در رفتارش از والدين خود تقليد مي كند و آنان را الگو قرار مي دهد . بنابراين اگر آنان را پايبند به اخلاق ، ارزش ها و آداب اسلامي نبيند ، همچون والدين خود رفتار خواهد نمود . طبعاً چنين الگوهايي در آينده او را با ناملايمات و دشواري هاي بزرگ زندگي روبرو خواهند ساخت .
در واقع تربيت فرزندي كه از لحاظ رواني در حالت اعتدال قرار داشته باشد و به ارزش ها پايبند باشد . خانواده اي متعادل و روابطي سالم را طلب مي كند كه با آن ها به لحاظ عاطفي اشباع شده و احساس كرامت كند و به كمك آنها و با اعتماد به نفس كه در او رشد يافته به مبارزه با مشكلات بپردازد . اگر خانواده علقه هاي مناسب و بجا را ايجاد کند مي تواند عاملي با نفوذ براي انتقال ارزش ها باشد.
حضرت رسول (ص) : فرزندانتان را بر سه خصلت تربيت كنيد : دوستي پيامبرتان و دوستي اهلبيتش و تلاوت قرآن . 

پي نوشت حديث: ينابيع الموده ، ص 271
طنين ياس همراه با اضافات
تنظيم براي تبيان : کهتري