اجازه گرفتن را به کودک ياد بدهيد
اگر متوجه شديد كه خواهر يا برادري بدون اجازه ديگري وسايل او را «قرض ميكند»، بايد مقدار كرايهاي را كه از قبل تعيين كردهايد به او بپردازد. اگر آن شيء خراب يا كم شود، آن كودك بايد چيزي با ارزش مساوي با آن شيء يا باپول توجيبياش،کارش را جبران كند. كودكي كه ديگري يكي از وسايلش را برداشته است، ميتواند چيزي از وسايل خواهر يا برادر ديگر را به مدت يك روز استفاده كند (البته به غير از بعضي وسايل خاص!). هر گاه كودك از ديگري براي برداشتن وسايلش اجازه ميگيرد، جمله مثبتي بيان كنيد تا نشان دهيد كه اين كارش را تحسين ميكنيد.

وقتي کار به کتک کاري ميکشد، حتما مداخله کنيد
وقتي رقابت بچهها صورت فيزيكي به خود ميگيرد و فرزندان كتكزدن يكديگر را آغاز ميكنند، شايد وسوسه شويد كه كناره بگيريد و به تماشاي پايان طبيعي مشاجره و ستيز بنشينيد و اينكه خودشان قضيه را حل كنند اما اين يك راه چاره منطقي به نظر نميرسد و ممکن است به کودکان آسيبي برسد.

از او تقدير کنيد
يكي از رايجترين صحنهها، دعواي كودك كمسالتر (معمولا يك نوپاي 18 تا 24 ماهه) با كودك بزرگتر و كتك خوردن كودك بزرگتر است، هر چند كه او درشت هيكلتر، حساستر و آرامتر است. «مامان، امير موهايم را ميكشد.» بعد از شنيدن اين شكايت توام با گريه از كودك بزرگتر، راهحل بهتر، تقدير و تشويق كودك بزرگتر به خاطر تحملش است و ياد دادن اين نكته كه از او فاصله بگيرد و به اتاق ديگري برود.

بعد از مدتي، آنها را آشتي بدهيد
وقتي بچهها به طور فيزيكي دعوا ميكنند، فورا آنها را از هم جدا كنيد و به دو اتاق مجزا بفرستيد تا براي مدتي در آنجا باشند و آرام بگيرند. وقتي هر دو آرام شدند، آنها را در يك جا بنشانيد و گفتگويي را بين آن دو ترتيب دهيد تا مشكل حل شود. آن دو را واداريد تا با فاصله از هم بنشينند. به آنها بگوييد هر وقت مشكلشان حل شد، ميتوانند از جايشان بلند شوند. ابتدا، ميتوانيد به آنها جهت دهيد. به آنها فرصت دهيد تا با صحبت هاي شما به علل و پيامد هاي رفتاري خود پي ببرند. و به راه هاي ديگري علاوه بر رفتار هاي فعلي فکر کنند. به مرور زمان ياد خواهند گرفت كه چگونه خودشان باهم مذاكره كنند و به توافق برسند.
وقتي فرزندانتان بدون دعوا با هم بازي ميكنند، چنين تحسيني به كار ببريد: «خوشحالم كه شما بچهها از بازي با هم لذت ميبريد.» 

توافقنامهاي ترتيب بدهيد
از بچهها بخواهيد با كمك شما توافقنامهاي بين خود امضا كنند. دقيقا توضيح دهيد كه چه چيزهايي غيرقابل قبول است و مجازات زير پا گذاشتن مفاد قرارداد چيست. بچهها را واداريد تا توافقنامه را امضا كنند و آن را در محلي قابل ديد بچسبانيد. در مواقع ضروري، براساس مجازاتهاي توافق شده عمل كنيد. هميشه تصور نكنيد كودكي مقصر است كه ديگري را ميزند. بعضي اوقات «قرباني» خواهر يا برادرش را به حد جنون تحريك كرده، اذيت كرده و يا مورد سوءاستفاده قرار داده است. گرچه هيچ گاه درست نيست كه كودكي ديگري را كتك بزند اما وظيفه شماست كه از اذيتهاي پشت صحنهاي كه كاسه صبر فرزندتان را لبريز ميكند، آگاه باشيد. اگر متوجه شديد چنين مسالهاي درباره آنها صادق است، براساس نوع رفتارشان با آنها برخورد كنيد.

تشويق را فراموش نکنيد
سعي كنيد لحظاتي را بيابيد كه آن دو رفتاري مناسب با هم دارند. با توجه مثبت، آنها را به ادامه اين كار تشويق كنيد. وقتي فرزندانتان بدون دعوا با هم بازي ميكنند، چنين تحسيني به كار ببريد: «خوشحالم كه شما بچهها از بازي با هم لذت ميبريد.» نه آنکه بگوييد "خوشحالم که با هم دعوا نمي کنيد". وقتي همه چيز خوب پيش ميرود، توجه مثبت شما آنها را تشويق ميكند تا رفتار مثبتشان را ادامه دهند. حتي در اين مواقع به همبازي شدن با انها بپردازيد و متوجه کنيد که روابط گرم و دوستانه انها توجه و محبت و حمايت شما را بر مي انگيزد. والبته فراموش نکنيد واکنش صحيح شما زماني که عصباني ميشويد و يا با همسرتان اختلاف نظر داريد، ميتواند بهترين الگو براي فرزندانتان باشد تا آنها هم در هنگام خشم واختلاف رفتار معقولي داشته باشند. به علاوه محروم کردن هر دو آنها از بازي در محدوده زماني خاص باعث مي شود تا خلاقانه تر به راه حل هاي کنار آمدن فکر کنند.

دکتر پروين ناظمي