زن در آينه جلال و جمال، جوادي آملي، عبد الله؛

نوع دستورهايي که اسلام به زن ومرد مي دهد، در عين حال که يک راه مشترکي براي هر دو قائل است ولي راه مخصوص را هم از نظر دور نمي دارد، وقتي احترام به پدر ومادر را بازگو مي کند، براي گرامي داشت مقام زن، نام مادر را جداگانه وبالاستقلال طرح مي کند. قرآن کريم مي فرمايد:
اما يبلغن عندک الکبر احدهما او کلاهما فلا تقل لهما اف و لا تنهرهما و قل لهما قولا کريما (1)
اگر يکي از آن دو يا هر دو، در کنار تو به سالخوردگي رسيدند به آنها حتي «اوف » مگو وبه آنها پرخاش مکن و با آنها سخني شايسته بگوي.
ودر بخشي ديگر مي فرمايد: ما سفارش کرديم به انسان که احسان را نسبت به پدر و مادر فراموش نکند:
و وصينا الانسان بوالديه احسانا (2)
وانسان را نسبت به پدر ومادرش به احسان سفارش کرديم.
و قضي ربک الا تعبدوا الا اياه و بالوالدين احسانا (3)
پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستيد وبه پدر ومادر خود احسان کنيد. ودر جاي ديگر احسان به پدر ومادر را در کنار عبادت حق ياد مي کند:
ان اشکر لي و لوالديک (4)
شکر گزار من وپدر ومادرت باش.
اما با همه اين تجليل هاي مشترک، وقتي مي خواهد از زحمات پدر ومادر ياد کند، از زحمت مادر سخن مي گويد، نه از زحمت پدر، آنجا که مي فرمايد:
و وصينا الانسان بوالديه احسانا حملته امه کرها و وضعته کرها و حمله و فصاله ثلاثون شهرا (5)
زحمات سي ماهه مادر را مي شمارد، که: دوران بارداري، زايمان، ودوران شيرخوراگي براي مادر دشوار است. وهمه اينها را به عنوان شرح خدمات مادر ذکر مي کند. قرآن کريم به هنگام يادآوري زحمات حتي اشاره اي هم به اين موضوع ندارد که: پدر زحمت کشيده است.
بنابراين، آيات قرآن که در مورد حق شناسي از والدين آمده است بر دو قسم است: يک قسم حق شناسي مشترک پدر ومادر را بيان مي کند وقسم ديگر، آياتي است که مخصوص حق شناسي مادر است، قرآن کريم اگر درباره پدر حکم خاصي بيان مي کند فقط براي بيان وظيفه است، نظير:
و علي المولود له رزقهن و کسوتهن بالمعروف (6)
خوراک وپوشاک مادران به طور شايسته به عهده پدر فرزند است.
وليکن هنگامي که سخن از تجليل وبيان زحمات است، اسم مادر را بالخصوص ذکر مي کند.
پي نوشت ها:
1. اسراء، 23.
2. احقاف، 15.
3. اسراء، 23.
4. لقمان، 14.
5. احقاف، 15.
6. بقره، 233.