قرص جوشان

سال‌هاست كه افزایش اثربخشی دارو‌ها و فرآورده‌های شبه دارویی از قبیل مكمل‌های غذایی موضوع تحقیقات وسیع و بررسی‌های جهانی است. بدون تردید اثربخشی دارو رابطه مستقیمی با شكل دارو و راه مصرف آن دارد.

یكی از انواع اشكال دارویی كه امروزه به دلایل مختلف مورد توجه قرار گرفته است، قرص‌های جوشان هستند. شاید قرص‌های جوشان ویتامین ث معروف‌ترین نوع از انواع قرص‌های جوشان باشند. امروزه انواع مختلفی از داروها نظیر آسپیرین‌ها، آنتی‌اسیدها، تركیبات آهن، مكمل‌های دارویی نظیركلسیم و گلوكز آمین نیز به صورت جوشان تولید می‌شوند كه بنا به توصیه داروسازان در بسیاری از بیماری‌ها مانند آرتریت، التهاب و كنترل درد، زخم‌ها ، ناراحتی‌های معده و روده‌ای، آلرژی‌ها و پوكی استخوان كاربرد داشته و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

جوشش قرص‌های جوشان از چیست؟

فرآیند جوشش این قرص ها از واکنش یك اسید آلی با یك قلیا نظیر بی‌كربنات یا كربنات در مجاورت آب حاصل می‌شود كه نتیجه آن ایجاد گازکربنیک (CO2) است. گاز کربنیک حاصل، سبب انهدام قرص و ایجاد محلولی می‌شود كه حاوی مواد موثر داروی مورد نظر است.

مزایای استفاده از قرص‌های جوشان در مقایسه با سایر اشكال دارویی به شرح زیر است:

1- كاهش احتمال بروز عوارض گوارشی

یكی از شایع‌ترین عوارض جانبی داروها و مكمل‌های دارویی، ایجاد عوارض گوارشی است. بهترین مثال برای این موضوع، قرص‌های كلسیم هستند. هرچه سن افراد بالاتر می‌رود، مقدار اسید معده شان كمتر می‌شود و این موضوع ممكن است سبب شود كه كلسیم در معده حل نشده باقی بماند و پس از مدتی دست نخورده از معده بگذرد. این مساله علاوه بر عدم جذب كلسیم، به بروز یبوست در فرد نیز منجر می‌شود. از سویی دیگر، زمانی ‌كه كلسیم در معده حل می‌شود، گاز تولید می‌كند، در صورتی كه با استفاده از شكل جوشان قرص‌های كلسیم، كلسیم پیش از مصرف، در آب حل می‌شود. بنابراین نه احتمال ایجاد یبوست وجود دارد و نه ایجاد گاز در معده.

2- جلوگیری از تغییر ماهیت دارو در دستگاه گوارش

جلوگیری از تغییر ماهیت دارو در دستگاه گوارش یكی از دغدغه‌های همیشگی داروسازان بوده است. این موضوع ممكن است به دلیل پایین بودن PH معده یا تداخلات دارویی یا غذایی بروز كند.

PH پایین (اسیدی) معده باعث می‌شود مواد فعال دارویی ماهیتشان عوض شود، یا فعالیت خود را از دست بدهند. قرص‌های جوشان به واسطه خاصیت بافری كه دارند، PH معده را افزایش می‌دهند (باعث می‌شوند محیط معده كمتر اسیدی باشد)، بنابراین از تجزیه و غیرفعال شدن مواد موثره دارویی جلوگیری می كنند. این خصلت بافری (كربوناسیون) قرص های جوشان باعث می‌شود معده به سرعت تخلیه گردد. محتویات معده معمولا در عرض 20 دقیقه به داخل روده ی كوچك می‌ریزند و منجر به جذب حداكثر مواد فعال دارویی می‌شوند.

3- افزایش ظرفیت انتقال ماده موثره دارویی

معمولا ظرفیت یك قرص 500 میلی‌گرم است. به عبارت دیگر یك قرص، 500 میلی‌گرم ماده موثره دارویی را همراه خود دارد.

در صورتی كه یك قرص جوشان با قطر 5/2 سانتیمتر و وزن 5 گرم به راحتی می‌تواند بیش از 2 گرم مواد موثر دارویی محلول در آب را همراه خود داشته باشد.

4- افزایش اثر درمانی

تحقیقات نشان داده است كه قرص‌های جوشان نسبت به قرص‌های معمولی جذب بسیاری از مواد فعال دارویی را تقویت می‌كنند (نظیر كافئین و دی‌سولفیرام) چرا كه گاز کربنیک حاصله از واكنش اسید و باز می‌تواند نفوذپذیری مواد فعال دارویی را افزایش دهد. همچنین به حل شدن مواد دارویی كه خیلی کم حل می‌شوند ، كمك می‌كند.

5- افزایش سرعت اثرگذاری

از نظر داروسازی، محلول‌های دارویی عموما دارای جذب سریع‌تری در مقایسه با اشكال جامد می‌باشند. بر این اساس می‌توان گفت جذب ماده دارویی موجود در قرص‌های جوشان سریع‌تر از قرص‌های معمولی است و افزایش سرعت جذب دارو به معنای تاثیرگذاری سریع تر آن است.

6- عدم نیاز به بلع

تعداد افرادی‌كه قادر به بلع قرص‌ها نیستند، یا اصولا علاقه‌ای به بلع مواد دارویی ندارند، زیاد است. با توجه به این‌كه قرص‌های جوشان به شكل محلول استفاده می‌شوند، لذا استفاده از آنها آسان‌تر است. این موضوع خصوصا در رابطه با بیماران مسن یا كسانی كه از عوارض دهان و دندان رنج می‌برند، شایع‌تر می‌باشد.

7- دلپذیری مصرف

بیشتر قرص‌های جوشان، طعم بهتری نسبت به مایعات، مخلوط‌ها یا سوسپانسیون‌های دارویی دارند. پوشاندن طعم بد داروها با افزودن طعم‌دهنده‌ها به دست می‌آید. قرص‌های جوشان بعد از نگهداری طولانی مدت، طعم مناسب خود را حفظ می‌كنند. ضمن آن‌كه به نظر مصرف‌كننده، قرص‌های جوشان ظاهر مناسب تری نسبت به قرص‌های معمولی دارند.