يكي از عوامل مؤثر در افزايش آمار طلاق در سال هاي اخير اعتياد است. به منظور افزايش آگاهي خوانندگان عزيز، در گفت و گويي با صديقه يگانه
 (كارشناس ارشد علوم تربيتي و عضو هيئت علمي دانشكده علوم دانشگاه خواجه نصير الدين طوسي)
به بررسي اين معضل اجتماعي و راهكارهاي مبارزه با آن پرداخته ايم.
 
§از عوامل مهمي بگوييد كه مي توانند جوان را به دام اعتياد بيندازند.
?طبق آمار به دست آمده سن فراواني اعتياد 18 تا 25 سالگي است. اين مرحله حساس ترين دوران زندگي يك جوان است. عوامل زمينه ساز خطر در اين سنين بحراني عبارتند از: نابساماني هاي خانواده، دوري از خانواده و احساس تنهايي ، گريز از خويشتن و آشفتگي هويت، كمبود ارتباط عاطفي بين اعضاي خانواده ، فقر فرهنگي، اجتماعي ، اقتصادي، نداشتن برنامه سالم براي اوقات فراغت، هيجان خواهي بالا، عزت نفس پايين، احساس بي ارزشي و بي لياقتي، فرار از واقعيت ها، افت تحصيلي، شكست هاي عاطفي، ترس از آينده شغلي، نداشتن هدف در زندگي، تأثيرپذيري شديد از گروه و همسالان و ...
§درباره ي نقش اساسي خانواده در پيشگيري از اعتياد توضيح دهيد.
? خانواده قلب جامعه است و والدين از عوامل مهمي هستند كه مي توانند به نوجوان كمك كنند تا از عهده آن چه لازمه استقلال است برآيد و به انساني توانا، متكي به خود و داراي تصويري مثبت از خويش تبديل شود و توانمندي ها و قابليت هاي خود را باور كند.
يافته هاي پژوهشي نشان مي دهد جواناني كه سازگاري كم تري دارند و با مشكلات بسياري روبه رو هستند، متأسفانه غالباً مورد خشونت، خصومت، آزار و اذيت يا سهل انگاري و بي اعتناي قرار گرفته و از پذيرش همراه با احترام، اعتماد و محبت محروم بوده اند.
يكي از جنبه هاي مهم رفتار پدر و مادر، اقتدار و كنترل صحيح در مقابل خودمختاري است. والديني كه از قاطيعت همراه با محبت، اعتماد و دموكراسي برخوردارند، در هدايت، نظارت و تربيت فرزندان موفق ترند. يك نوجوان در سن بحراني عميقاً به راهنمايي، حمايت و همكاري، اعتماد، انضباط، درك متقابل، دلسوزي، محبت و احترام نيازمند است؛ و كوتاهي پدر و مادر در هر يك از جنبه ها موجب گرايش فرزندان به گروه هاي ناسالم يا وابستگي به دوست و همسالان نامناسب خواهد شد، وابستگي هايي كه آغاز بسياري از ناهنجاري هاست. والدين عاقل و آگاه با رفتار همدلانه و صميمانه خود سعي مي كنند از بروز ناهنجاري ها پيشگيري كنند.
§نقش گروه همسالان در تحريك و تشويق فرد به اعتياد و انحراف چه اندازه است؟
?متأسفانه اخبار و اطلاعات حاكي از نفوذ بسيار شديد گروه همسالان در زمينه گرايش به مصرف مواد مخدر و انواع انحراف است. اگر خانواده نقش هدايتي، حمايتي، نظارتي و تربيتي خود را در شكل گيري شخصيت و رفتار فرزندان به خوبي و به موقع ايفا نكند، نوجوان به دليل جذابيت هاي گروه همسالان به محيط هايي غير از محيط خانه رو مي آورد. اين در شرايطي است كه پيوند او با والدين خود به تدريج ضعيف تر شده و تحت تأثير شخصيت، رفتار اجتماعي، ارزش ها و نگرش هاي همسالان قرار مي گيرد و به آساني با حمايت دوستان به دور از نظارت خانواده به انحراف كشيده مي شود.
به علت خصوصيات سنين نوجواني و جواني، وابستگي هاي خاصي ميان همسالان اين دوره ها به وجود مي آيد. اين حالات گاهي براي افراد تكيه گاه محسوب مي شود و به آن ها احساس ايمني و آرامش مي دهد. آنان در كنار يكديگر با اقدام به ناهنجاري ها، احساس رضايت و شايد جا افتادگي مي كنند و پشتيبان خوبي براي تأييد خطاهاي يكديگرند؛ بنابراين محيط خارج از خانه را لذتبخش مي يابند.
§نابساماني هاي خانواده چگونه در گرايش فرد به اعتياد و انحراف تأثير مي گذارد؟
?اعتياد يكي از والدين يا هر دو، زنداني بودن، انحراف جنسي يا انحرافات اخلاقي پدر و مادر، غيبت والدين از خانه، اختلافات ميان آن دو، عقب ماندگي فرهنگي خانواده، طلاق و جدايي، بزهكاري والدين و ساير عوامل مشابه در گرايش فرد به اعتياد و انحراف نقش بسياري دارد. طبق آمار (روزنامه «همشهري»، 12/10/81، ص 20) ايران از نظر طلاق رتبه چهارم را در جهان دارد و هم اكنون از هر چهار ازدواج يك مورد به طلاق مي انجامد. در همين آمار گزارش شده كه در سال 1356 تنها 2 درصد طلاق ها مربوط به اعتياد بوده و  و درحال حاضر اين مقدار به 60 درصد رسيده است. به علاوه، فرزندان طلاق بيش از هر گروهي گرايش به انواع انحراف دارند.
§
چه راهكارهايي را براي مبارزه با اعتياد و كاهش آسيب هاي رواني و اجتماعي در خانواده ها توصيه مي كنيد؟?تقريباً در تمام پژوهش ها نقش مؤثر روابط خانوادگي در پديد آمدن اعتياد و تداوم آن يا درمان اعتياد و پيشگيري از آن مورد تأييد قرار گرفته است. همه افراد شخصيت مقاوم و مبارز ندارند كه بتوانند هنگام بروز مشكلات با موفقيت عمل كنند و بحران هاي زندگي را به خوبي پشت سر بگذارند. بعضي از انسان ها در برابر موقعيت هاي استرس زا به شدت احساس درماندگي مي كنند در چنين موقعيت هايي خانواده ي خوب و روابط عاطفي رضايت بخش مي تواند تكيه گاه مطمئني براي فرد باشد.
به هر حال راهكار اساسي حل بحران، آگاهي جوانان و خانواده هاست تا بتوانند قاطعانه به وسوسه مصرف مواد مخدر « نه » بگويند. افزايش حضور والدين در منزل، تقويت ارتباط هاي عاطفي ميان اعضاي خانواده، توجه به ارزش هاي اخلاقي و معنوي در زندگي و اهميت قائل شدن پدر و مادر براي مباني اعتقادي ، ارزشي و مذهبي كمك مي كند. كه جوان با بكارگيري راهكارهايي از جانب خانواده، بتواند سكان زندگي خويش را در ميان درياي پر تلاطم جواني به سلامت هدايت كند و به ساحل نجات و خوشبختي دست يابد.
هر نوع كمبود عاطفي يا روابط آشفته در خانواده، فرد را به دنبال عامل تسكين دهنده ميكشاند و اين خطر بزرگ به ويژه وقتي جدي تلقي مي شود كه گروه هاي سود جوو پليد، به آساني در گوشه و كنار شهر مواد مخدر را توزيع مي كنند و باندهاي قاچاق به اين فاجعه دامن مي زنند.
در خانواده اي امن، آرمش دهنده و اطمينان بخش، نوجوان مي آموزد كه هر خطري را نبايد در زندگي تجربه كرد و مي پذيرد كه تحت هيچ شرايطي و حتي در اوج مشكلات، مواد مخدر را تجربه نكند؛ زيرا اعتياد، همزاد تمام تباهي ها، ويرانگر همه زيبايي ها و مولد تمام آسيب ها و مشكلات جسمي و رواني است
§
آيا افراد تحصيلكرده  هم در معرض خطر اعتياد قرار مي گيرند؟?انتظار مي رود كسب مدارج دانشگاهي و تحصيل علم به دليل افزودن بر سطح آگاهي و ارتقاي مرتبه اجتماعي به عنوان عاملي حفاظت كننده در برابر آسيب هاي اجتماعي عمل كند؛ اما متأسفانه هميشه چنين نيست. طبق پژوهشي كه در مهرماه 1379 در زندان هاي استان تهران انجام شده، 6/5 درصد از زندانيان اين استان تحصيلات و مدارج دانشگاهي داشته اند. همچنين 10 درصد از زندانيان مواد مخدر از تحصيلكرده هاي دانشگاه بوده اند.