مقدمه
همه ما به دنبال خوشبختي در زندگي هستيم و مي خواهيم با تمام وجود آن را لمس نماييم. امّا شايد همه ما راه رسيدن به آن را بلد نباشيم. پس بهترين کار آن است که به در خانه کسي رويم که «به راههاي آسمان از زمين آگاه تر است». و از او بپرسيم: «مولا! کليد خوشبختي و سعادت ما چيست؟» و بدين صورت سيره اميرالمؤمنان را بيشتر دريابيم.
راههاي سعادت:
اميرالمؤمنان علي(ع) به سه امر مهم تذکّر داده اند که هريک منشأ سعادت و لذّت جسم و روح است. اموري که سبب مي شوند دنيا و آخرت خويش را آباد کنيم و در نهايت با کوله باري از خوبي ها از جهان رخت بربنديم.
اين سه امر عبارتند از:
1- کسب و کار حلال
2- حسن اخلاق و نيکويي با عيال و تدبير منزل
3- در هر حال به ياد خدا بودن
کسب و کار حلال:
اول آن که همواره در زندگي به دنبال کسب حلال باشيم و مراقب باشيم به کسي ظلم و تعدّي و خيانت نکنيم. اين مسأله نه تنها در مورد امور مادّي بلکه در مورد امور معنوي نيز صدق مي کند. بدين معنا که مراقب باشيم حقي از کسي را ضايع نکنيم و به تعبير روايات «حقّ الناس» به گردن خود نياوريم. مثلاً اگر معلّم هستيم از ساعات تدريس و کيفيت آن کم نگذاريم و يا اگر کاسب و فروشنده ايم، در معامله صادق باشيم و اهل «غش در معامله» نباشيم و يا اگر کارمند دولتي هستيم کار ارباب رجوع را معطل ننماييم و به طور کلي در هر شغل و منصبي هستيم مراقب باشيم با انجام کارهاي حرام و نادرست کسب خود را حرام ننماييم.
در سيره برخي از علما از جمله امام خميني(ره) در برخي موارد آن قدر حساسيت نسبت به حقوق سايرين وجود دارد که بعضاً باعث شگفتي مي شود. مثلاً نقل است که امام خميني(ره) مراقب بودند که هنگام ورود به مسجد پاي خود را بر روي کفش هاي نمازگزاران در جلوي درب مسجد نگذارند! اين توجّه ها و ظرافت ها در رفتار همگي به آن سبب است که بواسطه حق الناس، کسب معنوي که در مسجد نصيب مي گردد، حرام مي شود!
سومين توصيه مهم براي کسب خوشبختي آن است که در هر حال از حالات کسب و کار و انفراد و اجتماع و حتي حال شهوت و غضب و رياست و حکومت که هستيم، به ياد خدا باشيم تا از خطا و گناه محفوظ بمانيم
خوش اخلاقي با خانواده:
کليد دوم در سعادت و خوشبختي، خوش اخلاقي و نيکويي با خانواده و زن و فرزند است که تلاش کنيم وسايل تربيت روح و جسم آنها را فراهم آورده و با خلق خوش با آنها رفتار کنيم. اين مسأله نه تنها سبب آرامش در زندگي دنيوي مي شود، بلکه سبب فراهم آمدن زمينه مناسب براي خوبي هاي اخروي نيز مي گردد. الگوي رفتاري اهل بيت و رسول اکرم(ص) نيز بيانگر توجه ايشان به خانواده است که همواره در جهت تحکيم آن مي کوشيده اند و برپايه محبت و حسن خلق سعي در تداوم روابط صميمانه داشته اند. مبادا مثل برخي از افراد باشيم که در بيرون از منزل خوش اخلاقي شان نقل هر مجلسي است، امّا امان از لحظه اي که پا به خانه مي گذارند... فقط همه دعا مي کنند و منتظرند ايشان از منزل خارج شوند تا يک نفس راحت بکشند!
ياد و ذکر خدا در هر کاري:
سومين توصيه مهم براي کسب خوشبختي آن است که در هر حال از حالات کسب و کار و انفراد و اجتماع و حتي حال شهوت و غضب و رياست و حکومت که هستيم، به ياد خدا باشيم تا از خطا و گناه محفوظ بمانيم. «دائم الصّلوه بودن» که در معارف ما بسيار به آن توصيه شده است، به معناي ذکر و ياد دائمي خداوند است که سبب مي شود انسان به سوي خطا و گناه و زشتي نرود. نکته مهم آن، اين است که انسان همواره خود را در محضر خدا ببيند، بدين معني که همواره به خود يادآوري کند که کسي دارد او را مي بيند و از حال و روزش باخبر است. در اين صورت نه تنها يأس و نوميدي و خستگي و کسالت از او دور مي شود، فکر گناه و خطا و زشتي نيز به سراغش نمي آيد!
نتيجه گيري:
حديث شريف امام علي(ع) که خود الگوي عملي آن بودند، ما را کمک مي کند تا راههاي سعادت و خوشبختي را به آساني به دست آوريم. آنگاه که مي فرمايند: عليک بِلُزومِ الحَلالِ و حُسنِ البِرّ مَعَ العِيالِ و ذِکرِاللهِ في کُلِّ حالٍ؛ بر تو باد به کسب و کار حلال و حسن اخلاق و نيکويي با عيال و ياد خدا بودن در هر حال.